Heel Nederland stort zich op vegan, doet aan Intermittent fasting of boycot koolhydraten. Gelukkig is daar voedingsdeskundige en hormoontherapeut Joyce Knoops die weet hoe het wél moet. “Van vegan gaan je hormonen nog meer schommelen.”
DOOR: Fleur Baxmeier
Dat je met een vriendin in een cafeetje zit en ze eerst eindeloos de kaart bestudeert, daarna de arme serveerster bestookt met vragen over glutenvrijbrood en koolhydraatarme bloemkoolrijst en vervolgens besluit dat ze toch liever straks thuis iets echt gezonds neemt. Of misschien wil ze na veel hangen en wurgen toch die ene salade, maar dan graag zonder croutons, noten, spekjes en de dressing apart, dank u. Lijkt het zo of doen we tegenwoordig moeilijker over eten dan ooit? “We doen er vooral veel meer mee,” zegt voedingsdeskundige Joyce Knoops diplomatiek. In vergelijking met de generaties voor ons hebben we op het gebied van voeding veel meer keuze gekregen. Kijk maar in de supermarkt, waar twintig soorten pastasaus, vijftien merken pindakaas en zestig chipssoorten gebroederlijk naast elkaar staan te shinen. Tegelijk worden we overspoeld met wetenswaardigheden over de (on)zin van bepaalde producten én kunnen we ongeveer elke week kiezen uit weer een nieuwe eet- of dieettrend die je de wereld belooft.
Waarom laten we ons zo meeslepen door dat hele eetgebeuren?
“We willen langer leven, we willen gezonder leven en we willen een bepaalde maat kleding blijven dragen,” vat Joyce Knoops samen. “Dat heeft allemaal met ons eetpatroon te maken, waar we steeds meer over horen en weten. Onze reactie daarop is dat we meer willen uitproberen. Wat past bij mij? Waar voel ik me het beste bij?”
Een van de heersende uitprobeersels is intermittent fasting. Hoe kijk jij naar mensen die eerst zestien uur niet eten en dan acht uur lang eten wat ze willen?
“Veel mensen eten de hele dag door: een cracker hier, een koekje daar, een banaan zus, een snoepje zo. Het resultaat hiervan is dat je bloedglucosewaarden gaan schommelen, waardoor je nog meer wilt eten. Intermittent fasting is een manier om te ontdekken wat er met je lichaam gebeurt als je even niet eet. Hoe voel je je daarbij? Welke processen komen er op gang? Dat kan een leuke aanzet zijn om bewuster te gaan eten, maar negen van de tien mensen houdt het niet vol. Ga maar na, je gaat naar een verjaardag waar taart wordt geserveerd terwijl jij pas de volgende middag weer iets mag eten. Dat red je drie keer op wilskracht, maar de vierde keer ga je voor de bijl. In mijn praktijk zie ik veel mensen die er heel enthousiast mee beginnen, omdat zo’n nieuw project toch een boost geeft. Uiteindelijk haakt vrijwel iedereen af.”
Van welke andere fabel over voeding gaan je haren recht overeind staan?
“Voedingstrends zijn bijna altijd uitgevonden door iemand die een eurekamoment heeft gehad: dit is hét perfecte voedingspatroon voor iedereen. Maar dat is het nooit. Of je er nu voor kiest helemaal geen koolhydraten meer te eten of volledig over te stappen op vegan, een trend past nooit bij elk mens. Je zult voor jezelf moeten uitvinden welke levensstijl bij jou past, maar dat is eigenlijk nooit iets waarvoor je heel streng in de leer moet zijn. Mensen zijn mentaal niet zo sterk dat ze zich aan allerlei regeltjes kunnen houden.”
Wat is dan wél een goede manier van eten?
“Dat je alles met mate moet doen. Ik zie om me heen veel mensen die hele voedingsgroepen skippen omdat ze ergens hebben gelezen dat je daar gezonder of dunner van wordt. Maar alles wat je weglaat, moet je op een andere manier aanvullen. Van mensen die alleen nog maar plantjes eten, krijg ik bijvoorbeeld terug dat hun haar uitvalt en hun nagels niet meer groeien. Dan vragen ze aan mij hoe dat kan, want ze eten toch heel gezond? Als ik vraag hoe ze hun tekorten – B12, diverse vetzuren – aanvullen, kijken ze me niet-begrijpend aan. Mensen proberen diëten uit omdat ze bij een ander goed lijken uit te pakken, zonder zich echt te verdiepen in de gevolgen. Vandaar dat een voedingstrend ineens zo kan oplaaien. We zijn een beetje kuddedieren.”
Doe jij zelf altijd alles goed of werk je op de bank ook wel eens een zak chips weg?
“Zeker, ik hou van chips, wijn, het goede leven. Perfectie zit niet in maat 36 zit. Als je lekker in je vel zit, ben je met een maat meer aantrekkelijker voor je omgeving dan wanneer je loopt te klappertanden omdat je ondergewicht hebt.”
Juich je het toe als vrouwen zeggen: ‘Doe normaal, neem gewoon een boterham met kaas.’
“Dat is een goede insteek, zeker als je het houdt bij die ene boterham met kaas, want je weet zelf ook wel dat je buik na drie boterhammen met kaas ontploft als je vijftig plus bent.”
Hoe komt het dat de kilo’s er na je vijftigste aan lijken te vliegen?
“In mijn praktijk zie ik veel vrouwen van vijftig plus die in paniek zijn. Ze proberen van alles: regelmatiger eten, minder eten, anders eten. En toch blijven ze aankomen. De hoofdschuldige hiervan: hormonen. Na je vijftigste verandert je hormoonhuishouding, waarbij vooral de daling van de aanmaak van oestrogeen veel effect heeft. Oestrogeen houdt je stofwisseling op gang, dus hoe minder je daarvan hebt, hoe trager je metabolisme wordt. Daarnaast verlies je door het lagere oestrogeenniveau spierweefsel, waardoor je energieverbruik nog iets verder daalt. Je kunt daardoor toch aankomen, terwijl je misschien wel minder bent gaan eten.”
Om het nog erger te maken, nestelen de vetrollen zich vooral op de buikpartij. Hoe komen ze daar?
“Bij vrouwen die nog niet in de overgang zijn, regelt oestrogeen dat vet voornamelijk op de heupen wordt opgenomen. De daling van oestrogeen tijdens en na de overgang leidt bij vrouwen tot een andere vetverdeling. In je buik zit vaak ruimte, omdat je ooit zwaarder hebt gewogen of zwanger bent geweest, waardoor het vet vooral op die plek terechtkomt.”
Helpt het als je eindeloos sit-ups en burpees doet?
“Als je je buikspieren al jarenlang traint, dan heeft dat zeker effect. Krachttraining na je vijftigste is ook goed, omdat je daarmee meer spierweefsel kweekt. Hoe meer spieren, hoe meer verbranding. Meer verbranding betekent minder vetopbouw, dus beweging is heel belangrijk, maar de kans is groot dat je je buikje er niet helemaal mee weg krijgt. Dat buikje is er gewoon en eigenlijk moet je daar blij mee zijn.”
Die moet je even uitleggen.
“Het vet op je buikje is onderhuids vetweefsel. Je vindt dat ook op de zijkant van je rug, bij je zogenaamde love-handles. Onderhuids vetweefsel blijft altijd een beetje oestrogeen en oestradiol aanmaken, ook na de overgang. Als je weet dat oestrogeen de bijnaam ‘mooie-huid-hormoon’ heeft, omdat het huidverslapping en verlies van collageenvezels en vocht tegengaat, dan snap je dat we de vetrandjes op onze buik en rug eigenlijk moeten koesteren. Ze zijn onze levenslijn waar nog vrouwelijke hormonen worden aangemaakt.”
Hebben de gewichtsschommelingen puur te maken met hormonen of ook met andere zaken?
“Hormonen hebben een grote invloed, maar je verandert na je vijftigste ook op andere manieren. We zijn allemaal bezige bijen die nog volop in het leven staan. Maar op een gegeven moment krijgen we toch minder energie en kunnen we niet meer alles doen. Je sociale leven wordt anders, je bewegingspatroon krijgt een ander ritme. Slaaptekort, medicijnen en stress zijn vaak ook redenen waarom afvallen maar niet wil lukken.”
Moet je anders gaan eten als je de vijftig bent gepasseerd?
“Zeker. Zodra de menopauze start, gaat je lichaam anders reageren op voeding. Dat is een goed moment om je leefpatroon aan te passen. Rustig aandoen met snacks en alcohol, veel groentes en fruit.”
Betekent regelmatig bewegen dat we dat sportschoolabonnement nu écht moeten gaan verzilveren?
“Nee hoor, je kunt ook elke dag een lange wandeling maken. Na mijn vijftigste ben ik veel meer gaan lopen, waarbij ik al snel ontdekte dat ik ervan ontspan. Ik dacht: als ik ervan ontstress, dan doen mijn cliënten dat vast ook. Zo kwam ik op het idee om een deel van mijn consulten voortaan wandelend te doen. Gemiddeld doe ik dat vier keer per dag, dus ik kom makkelijk aan mijn beweging.”
Hebben die vriendinnen stiekem toch een punt als ze zeuren dat ze wel de salade willen, maar niet de croutons en de dressing?
“Ik ben geen voorstander van het klakkeloos opvolgen van allerlei eettrends, maar als jij je goed voelt bij het eten van een salade zonder croutons en dressing, waarom niet? Het moeilijkste van een dieet volgen, is volhouden. Daarom zijn al die trends zo vreselijk, want daar zitten veel te veel voorwaarden en regeltjes aan vast. Als jij bewust bezig bent met een eetpatroon dat bij jou past, dan is elke keuze een gezonde keuze, ook als dat betekent dat de croutonnetjes en de dressing eruit vliegen.”
5 x volhouden
- Houd een eetdagboek bij
Vaak ga je eten als je niet lekker in je vel zit of gestrest bent. Ga voor jezelf eens na wanneer en waarom je eet of snoept. Door dit bij te houden, krijg je een beter inzicht in je dieetvalkuilen.
- Zoek een alternatief voor moeilijke momenten
Neem jezelf voor een rondje te fietsen, de krant te lezen, je tanden te poetsen of een puzzel te maken als je de aandrang voelt te gaan snaaien. En dóé dat dan ook echt.
- Zeg het voort
Maak duidelijk aan je omgeving dat je wilt afvallen en gooi snacks die je niet kunt weerstaan de deur uit. Sla in plaats daarvan groente, fruit en gezonde snacks als radijsjes, miniworteltjes en zoute sticks.
- Geef jezelf cadeaus
Stel jezelf een doel, bijvoorbeeld binnen twee weken één kilo eraf. Probeer je doelen te bereiken en spreek met jezelf af dat je daarna iets leuks hebt verdiend: een mooie jas, een heerlijke wellnessbehandeling. - Focus op wat je wél mag
Groentes, surimi’s, 20+ kaas, rosbief, bloemkoolroosjes met yoghurtdip, salades, heldere soepjes, gegrilde biefstuk, gerookte kip en ga zo maar door.
3 gezonde snacks
- Een handje ongezouten walnoten, amandelen of cashewnootjes. Die zitten vol proteïnes en gezonde vetten, waardoor ze snel een bevredigd gevoel geven.
- Rauwe groente als bloemkool, radijsjes, komkommer of worteltjes. Bomvol vitamines en mineralen die je lijf goed kan gebruiken. Dip de groente in hüttenkäse of humus voor een extra bite.
- Gekookte eieren. Echte proteïnenbommetjes waardoor ze een instant verzadigd gevoel geven. Een ei bevat bovendien weinig calorieën en is hartstikke gezond.
