Kom je met een serieuze klacht bij de huisarts, krijg je te horen dat het tussen je oren zit. Dat je misschien eens aan mindfulness moet gaan doen. Dat je te hard werkt. Dat je maar in therapie moet of aan de antidepressiva.
Hoe vaak krijgen we die onzin niet te horen. Als een arts niet weet wat-ie aanmoet met je klachten, zal het wel in je hoofd zitten. Vrouwen komen er in de gezondheidszorg nogal bekaaid vanaf. Een vriendin had volgens haar huisarts last van hyperventilatie. Het bleek een zware hartaanval. Dat hartklachten zich bij vrouwen anders uiten dan bij mannen, is een simpel gegeven dat nog steeds niet veel artsen willen begrijpen.
Endometriose, migraine – nog niet zo lang geleden werd je als hysterisch weggezet als je creperend van de pijn in bed lag. Ik heb gelukkig een fijne huisarts die me serieus neemt en met me meedenkt. Maar ook mijn dokter heeft onbewust last van de health gap, zoals Maya Dusenbery het in haar boek Doing harm noemt. Jammergenoeg is het nog niet vertaald, maar Maya beschrijft hoe gemakzucht en luiheid in de medische wereld de oorzaak is dat veel zieke vrouwen worden genegeerd of verkeerd behandeld.
Met de health gap bedoelt de schrijfster het verschil in medische kennis over het mannen- en het vrouwenlijf. Heel lang werd gedacht dat ziekten mannen en vrouwen medisch gezien niet van elkaar verschilden. Dat vrouwen misschien andere symptomen hebben of anders zouden reageren op medicijnen dan mannen, kwam bij de artsen niet op (het waren dan ook meestal mannelijke artsen). Medicijnen werden ontwikkeld met behulp van mannelijke cellen, mannelijke proefdieren en mannelijke proefpersonen. De hormonale cyclus van vrouwen was maar lastig en zou een vertekend beeld geven.
Het resultaat: veel medische kennis was vaak niet toepasbaar op de helft van de wereldbevolking. Specifiek vrouwelijke klachten kregen bovendien nauwelijks aandacht. Elke maand vreselijke buikpijn? Hoort erbij, mevrouw. Incontinent na de bevalling? U heeft een pracht van een baby, wat valt er nou te klagen? En dat had weer tot gevolg dat vrouwen aan hun eigen waarneming gingen twijfelen. Als iedereen zegt dat het tussen je oren zit en je niet moet zeuren, ga je het op een gegeven moment ook geloven.
Neem bijvoorbeeld CVS/ME, het chronische vermoeidheidssyndroom. Dat is pas in 2018 door de Gezondheidsraad als ernstige ziekte erkend. Tientallen jaren werden vrouwen met CVS/ME als aanstellers weggezet. ‘Gewoon lekker uitrusten, kunt u volgende week weer aan het werk.’ Ahum. Maar nu is het toch een echte ziekte. Eindelijk. ‘De ziekteverschijnselen van patiënten moeten serieus genomen worden en zo goed mogelijk worden behandeld,’ schrijft de Gezondheidsraad in haar advies. Hèhè, denk ik dan, misschien wordt het tijd wat beter naar vrouwen te gaan luisteren en hun klachten serieus te nemen in plaats van een cursus mindfullness te adviseren. En als je dan echt niets kunt vinden, wees dan gewoon eerlijk: ‘Mevrouw, ik weet het niet. De medische wetenschap kan u nog niet helpen.’
Gelukkig is er de afgelopen jaren een kentering gaande. De WHO benoemde vrouwen-gezondheidszorg tot urgente prioriteit. In de VS beveelt het Ministerie van Gezondheidszorg aan bij onderzoek, behandeling en nieuwe technologieën meer aandacht te besteden aan sekse en gender. En het EU/US Gendered Innovations project informeert wetenschappers over het belang van man-vrouw-verschillen in onderzoek. Allemaal stappen in de goede richting.
Tot vrouwen echt serieus worden genomen in de medische wereld, zit er niets anders op dan te vertrouwen op je eigen oordeel. Laat je niet van je stuk brengen als anderen je wijsmaken dat je niets mankeert terwijl je zeker weet dat er iets is. Vraag een second opinion, neem je man, een vriend of broer mee naar het medische consult – hoe irritant ook, maar dat schijnt echt een verschil te maken – en bagatelliseer je klachten niet. Jij kent je lijf het beste. En je verdient het serieus genomen te worden.
Maya Dusenbery, Doing Harm – the Truth About How Bad Medicine And Lazy Science Leave Women Dismissed, Misdiagnosed, And Sick (€ 24,99 bij bol.com).
Lees ook: Pammetjes – slecht nieuws als je slaapmiddelen slikt
