Portret van misschien wel de geestigste 70-plusser ter wereld: Joanna Lumley. Als jonge meid wilde ze met felrode lipstick op in een cabriolet door Italië scheuren, ze werd actrice (Purdey in De Wrekers! Patsy in Absolutely Fabulous!), activiste en icoon.
Toen in het populaire auto-televisieprogramma Top Gear aan testcoureur The Stig werd gevraagd welke beroemdheid hem het meest had geschokt, hoefde hij geen seconde na te denken. “Joanna Lumley. Zo beleefd, zo keurig, maar ze vloekte als een bootwerker. Zenuwslopend vond ik dat, het was alsof je de koningin hoort vloeken.”
En dat is nou precies waarom we zo dol zijn op Joanna Lumley (74), de personificatie van glamour en klasse, beeldschoon (vindt ze zelf trouwens niet), een geweldige actrice met een groot humoristisch talent die, al zit haar make-up op haar knieën wegens een overdosis champagne toch nog bizar chic weet te blijven. En dan is la Lumley ook al heel lang gelukkig getrouwd, persoonlijk bevriend met Charles en Camilla, voert ze als activiste onvermoeibaar strijd voor zielige dieren en mensen in de verdrukking en kan ze ook prachtig tekenen en …
Genoeg. Het is gewoon te veel.
Waar dit wonder is geboren? Niet ‘gewoon’ in Engeland, maar in exotisch India dat toentertijd deel uitmaakte van The Great British Empire ofwel het grote Britse rijk dat in de eerste helft van de vorige eeuw nog zo groot was dat de Britten trots verkondigden: ‘de zon er nooit onder gaat.’ En dat was niet eens bij wijze van spreken.
Daar, in Srinagar, een stad in de vallei van Kashmir, zag op 1 mei 1946 Joanna Lamond Lumley het levenslicht als dochter van Beatrice Rose en James Rutherford Lumley, een Schots-Engelse legerofficier.
Na de onafhankelijkheid van India keerde het gezin terug naar het graafschap Kent in Engeland waar Joanna particulier onderwijs volgde. Haar hoofd stond niet naar een universitaire studie. “Mijn enige ambitie was met felrode lipstick op in een cabriolet in Italië rondscheuren. Dat leek me veel leuker dan studeren of een echte baan.” Acteren leek haar wel wat, maar als zestienjarige verprutste ze het toelatingsexamen van de Theaterschool. “Dan word ik maar model besloot ik, ik bedoel, daar hoef je weinig voor te kunnen. Een hoofd op je nek is al genoeg.” In de sixties was ze veelgevraagd, raakte tussendoor onbedoeld zwanger en beviel op haar 21ste van zoon James. In 1967 was ongehuwd moederschap nog redelijk schandalig, maar daar had Joanna lak aan. “Voor mij was het alleen een praktisch en geen moreel probleem. De combinatie van werk en het moederschap vond ik vaak bloody hard, maar gelukkig steunde mijn familie met oppas waar ze konden.” Beeldschoon was ze toen uiteraard ook al, al vindt ze dat zelf niet. “Nee, echt. Ik heb mijzelf nooit als een raving beauty beschouwd zoals bijvoorbeeld een Catherine Zeta Jones of Kate Beckingsale. Ik heb een bruikbaar gezicht waar ik veel mee kan doen. Als ik bij de plaatselijke bakker zou werken zou je geen twee keer naar me kijken.” Via het modellenwerk dienden ook de eerste film-en televisierolletjes zich aan. Haar debuut maakte ze als Bondmeisje in On her Majesty’s Secret Service (“Ik had twee zinnen tekst, maar ik ben er trots op”) gevolgd door een rolletje in de legendarische tv-serie Coronation Street.
In 1970 trouwde ze impulsief met acteur Jeremy Lloyd, van wie ze al na een paar maanden weer scheidde. Een paar jaar later veroverde popster Rod Stewart haar hart. “Rod was fabulous. De ene dag was het: kom op Joanna, we vliegen even naar Marbella om een jacht te kopen, en de volgende dag vond hij het net zo leuk om mijn zoontje van school op te halen. De andere moeders op het schoolplein vielen dan zo ongeveer flauw.” Ook die relatie hield geen stand. Haar bekendheid kreeg een enorme zet in de goede richting toen ze gevraagd werd voor de rol van Purdey in de Britse tv-serie The Avengers, in Nederland bekend al De Wrekers, waarin geheim agent John Steed met bolhoed en paraplu ten strijde trok tegen allerhande gespuis. Joanna’s naam was gevestigd. Alleen al door haar kapsel – the Purdey – dat iconisch zou worden. “Ik vond dat ik in die stoere rol geen tuttig haar kon hebben, maar een echte hairstylist kon ik niet betalen. Dus ging ik naar een goede haarsalon en liet me daar voor het goedkoopste tarief door een van de leerling-kappers knippen. Dat was een verlegen jongen die eindeloos lang over mijn nieuwe kapsel – een bowl cut – deed. Die jongen is later nog heel beroemd geworden.” De verlegen leerling van toen heette namelijk John Frieda, de nu wereldberoemde haarstylist.
Halverwege de jaren tachtig kwam het ook goed in de liefde. Dirigent/componist Stephen Barlow en Joanna kenden elkaar al jaren, en bij iedere ontmoeting vlogen de vonken in het rond, maar er was altijd wel iets waardoor ze elkaar niet konden krijgen. Tot Barlow, net gescheiden, ‘toevallig’ in de buurt was voor een kopje thee. Ze trouwden in Schotland waar ze sindsdien een buitenhuis hebben, wonen in Londen, en lived happely ever since. De twee hebben samen geen kinderen, maar Joanna is dankzij haar zoon inmiddels twee kleindochters rijker. “Grootmoeder zijn is fabulous. Een geduld dat ik opeens heb. Dat ik net zoveel van Alice en Emily kan houden als van James vind ik nog steeds ongelooflijk.”
Na Purdey bleven spraakmakende rollen uit, tot een kleine Joods-Amerikaanse comédienne haar pad kruiste: Ruby Wax. Ruby maakte voor de BBC The full Wax, een hilarisch programma waarin ze beroemdheden op onorthodoxe wijze ondervroeg. Wax benaderde Lumley voor een paar filmpjes met als zogenaamd motto: hoe zou het met Joanna Lumley gaan? Het antwoord was dan: volkomen aan lagerwal geraakt, zwaar aan de drank, krankzinnig, opgesloten in een psychiatrische inrichting dan wel in verwarde staat aangetroffen in een puinzooihuis tussen de lege drankflessen. Het resultaat was hysterisch leuk en openbaarde het grote komische talent van Joanna, die met grote overtuiging een dronken lor speelde. Ruby Wax werd door Jennifer Saunders gevraagd mee te werken aan de ontwikkeling van een comedyserie, die hip & happening Londen, bevolkt door roem, mode en geld geobsedeerde types op de hak zou nemen: Absolutely Fabulous. Hoofdpersonage Edina moest een vriendin hebben, vonden ze. Ruby tipte Joanna Lumley. Personage Patsy had aanvankelijk nog geen enkele vorm, vertelde Joanna in de talkshow van Graham Norton. “Maar toen ik dat ongelooflijk grappige script kreeg toegestuurd sloeg mijn hart een slag over. Dit was goud. Bij de proeflezing bij de BBC maakte ik voor het eerst kennis met Jennifer. Ik werd doodzenuwachtig van haar; tijdens het oplezen van de dialogen bleef ze volkomen uitdrukkingloos en mompelde af en toe iets binnensmonds. Ik probeerde van alles, op een gegeven moment was ik zo wanhopig dat ik zelfs overwoog Patsy een Schots accent te geven. Na afloop rende ik meteen naar mijn agent en zei: zeg maar af, ze haat alles wat ik doe. Hij zei: maak je niet druk, het is maar een probeersel, doe het gewoon.”
Patsy werd uiteindelijk tot een volkomen over de top-versie van Joanna anno jaren zestig geboetseerd, met toevoeging van heel veel drank (‘The last mosquito that bit me had to check into the Betty Ford clinic’) en cocaïne. Het bleek een gouden greep. In 1992 ging de eerste serie van start met Jennifer Saunders als de Londense PR-goeroe Edina Monsoon die hijgend iedere trend najaagt, haar wijze dochter – sweetie-darling – Saffron en vriendin Patsy, chef mode bij een Vogue-achtige glossy: ‘I decide what goes in the magazine. One snap of my fingers and I can raise hemlines so high that the world is your gynaecologist.’ Patsy kan haar kantoor nooit vinden, jaagt achter jonge mannen aan, steekt haar neus diep in de cocaïne en parasiteert – tot ergernis van de brave Saffron – schaamteloos op Edina voor geld, Bollinger champagne (Bolly, darling) en ritjes in haar auto met chauffeur naar trendy warenhuis Harvey Nichols (Harvey Nics, darling).
De serie werd een gigantisch succes, liep vijf seizoenen en werd besloten met enkele specials en een speelfilm. Joanna Lumley werd door haar rol als glamorous drankorgel tot ver over de Britse landsgrenzen aanbeden. Na AbFab speelde ze nog wat kleine rollen in films als Ella Enchanted, Paddington en tongzoende de zeventigplusser met Leonardo diCaprio in The Wolf of Wall Street. Tegenwoordig legt zij zich toe op reisdocumentaires waar ze – immer smaakvol gekleed – verslag doet vanuit landen als Egypte, Japan, Lapland en geboorteland India.
74 Jaar is ze inmiddels, maar met ouder worden heeft ze absoluut geen moeite. “Jeugdigheid wordt tegenwoordig verafgood. In mijn geboorteland India is het juist andersom, daar kijken mensen tegen de ouderen op. Dat je hier vanaf een zekere leeftijd gediskwalificeerd wordt vind ik onbegrijpelijk.” Ze zorgt – op een paar sigaretten per dag na – goed voor zichzelf. “Logisch, mijn uiterlijk is mijn kapitaal in deze business en daarom kan ik niet dik worden of veel drinken, want daarvan krijg je een opgeblazen gezicht.” La Lumley zweert al decennia bij Astral, een goedkope Purol-achtige crème, die voornamelijk bestaat uit glycerine en lanoline. “Het is zo’n beetje het enige product waar ik tegen kan en het is nooit getest op dieren.” En daar komt Joanna de activiste om de hoek kijken. Sinds de jaren zeventig is ze overtuigd vegetariër, strijd ze voor dierenrechten wereldwijd en zet ze zich fanatiek in tegen de bio-industrie en verre veetransporten. Ook andere organisaties kunnen op haar steun rekenen. Veel publiciteit kreeg haar inzet voor de Nepalese Gurkha-veteranen uit het Brits-Indiase leger, die ooit zij aan zij met haar vader in de Tweede Wereldoorlog vochten, maar die zich door immigratiebeperkingen niet in Engeland mochten vestigen. Joanna wist het Britse Hooggerechtshof aan haar kant te krijgen. De vreugde in Nepal was zo groot dat het Lumley, behalve een heuse berg, ook een godinnenstatus opleverde.
En verder? Ach, ze tekent en schildert (prachtig uiteraard), bezoekt Charles en Camilla met wie ze dik bevriend is, en drinkt zo af en toe kopjes thee met prins Philip (‘zo’n aardige, bescheiden man. Hij is echt totaal anders dan het beeld wat veel mensen van hem hebben’). Ze heeft vrede met het feit dat het leven ook voor haar – godin of niet – eindig is. “Dat is de natuur. Het enige waarvoor je in het leven niets hoeft te doen is de zuurstof die je inademt, de rest moet je naar beste eer en geweten zelf invullen. En dan ga je dood. That’s it.”
Dit stuk is afkomstig uit onze eenmalige uitgave Saar 70+ dat in de zomer van 2020 verscheen. Het was een groot succes en we willen er graag weer een maken. Geïnteresseerd? Laat dan je mailadres achter, dan hoor je wanneer we er verder mee gaan. (Geheel vrijblijvend uiteraard.)
Saar70plus@snippetmedia.nl
