Hoe maak je een broze, maar koppige en trotse oude man duidelijk dat het tijd is om het rustiger aan te gaan doen? Kroonprins Haakon maakt mee waar heel veel mensen van middelbare leeftijd mee van doen krijgen, met hun hoogbejaarde ouders.

We worden allemaal steeds ouder, met dank aan goede voeding en goede gezondheidszorg. Maar dat wil niet zeggen dat het ouder worden zonder gebreken gaat. En zie dan je bejaarde ouders maar eens uit te leggen dat het misschien niet zo verstandig is om nog zelf op een ladder de dakgoot schoon te gaan maken. Dat het na talloze valpartijen verstandig zou zijn om voor het comfort van een rollator te kiezen. En dat het tijd wordt om de auto te verkopen, omdat de snelweg te eng is geworden en het een wonder is dat er in de bebouwde kom nog geen ongelukken zijn gebeurd.

Haakon en Harald

Of dat het wijs zou zijn om te stoppen met werken. Kroonprins Haakon van Noorwegen is degene die dát lastige gesprek moet aangaan met zijn vader, koning Harald V (87), die sinds 1991 op de troon zit. En zoals de meeste bejaarden de laatste jaren het een en ander heeft meegemaakt aan blaaskanker, aderverkalking, een hartoperatie om een klep te vervangen en vele ziekenhuisopnames vanwege infecties.

Afgelopen week belandde hij weer met een ontsteking in het ziekenhuis, ditmaal in Maleisië waar Harald met zijn vrouw koningin Sonja (86) op vakantie was. Zaterdag kreeg hij een tijdelijke pacemaker, zondag is hij teruggebracht naar Oslo per vliegende ambulance. De kosten (175.000 euro) gaan van het defensiebudget af. Er staat ZM een operatie te wachten om de tijdelijke pacemaker te vervangen, hij is nog zeker twee weken uit de running. Haakon is voorlopig, zoals al veel vaker, de regent die de royal taken waarneemt.

Ontluisterend

Hoe hard het ook klinkt, Haralds uiterste houdbaarheidsdatum als koning is al enige tijd verstreken. Hij is de oudste regerende monarch in Europa, hij kan zichzelf alleen nog overeind houden met krukken omdat hij te trots is met een rollator te lopen. Geestelijk is hij nog goed bij, maar de publieke valpartijen maken de niet de indruk dat er vieve man op de troon zit. Het royal visitekaartje van Noorwegen is hoogbejaard en heeft sinds zijn achttiende zijn land gediend, het zou bepaald geen schande zijn om met pensioen te gaan.

Opvolging

Het kan. Er staat een aantrekkelijk kroonprinselijk paar klaar in de personen van Haakon en zijn vrouw Mette-Marit. Ervaren in hun rollen, vijftigers van deze tijd, met twee meerderjarige kinderen die druk bezig zijn een eigen leven op te bouwen. De kroonprinses heeft een ernstige longziekte, maar weet daar aardig mee te leven.

Een troonwissel bij leven zou ze een vrolijke start als koningspaar bezorgen, iets dat Haralds collega’s in Luxemburg, Spanje, België en Nederland eerder bewezen, om zelf van hun pensioen te gaan genieten. Het geeft ze bovendien de kans om er nog iets van te maken. Je wilt niet dat je kind in de situatie van prins Charles terecht komt die 73 jaar moest wachten om koning te worden en nog geen jaar na zijn kroning zijn publieke taken moest neerleggen om zich te laten behandelen voor kanker.

Voortschrijdend inzicht

Zelfs Margrethe van Denemarken, die altijd stoer ‘Ik blijf op de troon zitten tot ik er vanaf riep’ nam in januari de wijze beslissing om het stokje over te dragen aan haar zoon. Teveel lichamelijke klachten en voortschrijdend inzicht over wat goed zou zijn voor de monarchie speelden hier een rol. En voor een eigenzinnige vrouw als Margrethe was het een badass beslissing.

Plichtsgetrouw

Harald is nog niet zover. Het is een man van zijn generatie, die gewend is aan aanzien en zijn zin krijgen. En bij wie niet alleen plichtsgevoel, maar ook gewenning en enige koppige onwil om de realiteit onder ogen te zien meespeelt. De koning benadrukt graag de belofte die hij aan het Noorse Parlement deed toen hij in 1991 de troon besteeg: “Ik heb een eed afgelegd en die duurt levenslang.”

Moeilijk gesprek

Grote woorden, die in de praktijk echt niet in steen zijn gehouwen. Wie vertelt de soeverein dat het tijd is om een stapje terug te doen? Zijn vrouw Sonja (86) zou een voorzet kunnen geven, maar lijkt in Haralds realiteit te leven, dat alles prima gaat en de zorgen overbodig zijn. Het zal dus aan Haakon en zijn zus Märtha Louise zijn om het moeilijke, ongewenste en ongevraagde gesprek aan te gaan.

Zoals er wereldwijd miljoenen kinderen van middelbare leeftijd zijn die zich zorgen maken over hun ouders. Over dubieuze kliekjes in de koelkast en plakkerige keukens. Over slecht zien en toch achter het stuur kruipen. Over te weinig douchen of teveel pillen nemen. Of over het gras maaien en daarbij over de kabel struikelen. Praktische zaken waar Harald en Sonja niet mee te maken hebben omdat alles voor hen wordt geregeld, wat echter ook van alles verdoezelt. Maar de kern van het gesprek is hetzelfde: is het niet tijd om het rustiger aan te gaan doen?

Weerstand

Het is een voorzet die weerstand opwekt. Iedereen wil mee blijven doen en zijn of haar zelfstandigheid en bewegingsvrijheid houden. En niemand wil ergens ’te oud’ voor zijn. Maar voor de Noorse monarchie zou het goed zijn als Harald de komende dagen in het Rikshospitalet eens goed nadenkt over wat nu het beste zou zijn voor de Kroon en de Glücksburg-dynastie. De eer aan zichzelf houden zou een chique manier zijn om met opgegeven hoofd het ambt aan Haakon te gunnen en zelf met Sonja in alle rust te gaan genieten van al het moois dat Noorwegen te bieden heeft. Eeuwig zingen de bossen, maar dat geldt niet voor staatshoofden.

Nooit meer iets missen?

Schrijf je in voor de nieuwsbrief en je krijgt wekelijks een verzameling van de beste stukken, updates over de podcast en de beste aanbiedingen van Saar in je mailbox!