Afvallen; wie heeft er geen abonnement op? Doen we het niet voor onze gezondheid dan wel voor dat leuke jurkje dat van alle kanten knelt. Sterker nog, de rits kan niet eens meer dicht.

Dus volgt de één het Keto-dieet, de ander Weight Watchers een derde Paleo’t en een vierde volgt een dieet met shakes. En dan heb je natuurlijk de groep die niet een bepaald dieet volgt, maar zelf op de calorieën let en koekjes, zoetigheden, lekkere borrelhappen en chips een tijdje skipt.

Ja, een tijdje, want meestal houden we het niet lang vol. De kilo’s vliegen er de eerste paar weken wel af, maar meestal komt het er allemaal in no time weer aan, zodat je weer van voren af kunt beginnen.

Verlossend inzicht

Voel je vooral niet schuldig als je je hierin herkent. Dit artikel wordt geen strenge les, integendeel het geeft een verlossend inzicht. Maar eerst even wat taaie, maar toch belangrijke cijfers.
Meer dan de helft van de volwassen Nederlanders heeft matig tot ernstig overgewicht. Een heleboel daarvan doet aan de lijn, of is dat van plan te gaan doen. Ruim de helft (55%) van de mensen die willen afvallen doet zelfs regelmatig aan de lijn, waarbij ze tijdelijk (veel) minder eten.

Maar het vervelende is, zo blijkt uit diverse wetenschappelijke onderzoeken,  dat dat niet werkt. Feit: 80% tot 90% van de mensen die door een dieet flink gewicht verliezen, zijn na vier à vijf jaar weer terug op hun oude gewicht. Of zijn zelfs zwaarder dan daarvoor.

Vergeefse moeite

Toch proberen we het telkens weer in de hoop dat het nu wel lukt. Te zwaar zijn is immers ongezond; het vergroot de kans op kanker, op diabetes, op hart en vaatziekten en de kans op nog veel meer ziekten en kwalen. Ook door corona hebben we kunnen zien dat mensen met overgewicht het zwaarder hebben.

Dan kun je dus gaan lijnen, maar dat is nou net niet bevorderlijk voor je gezondheid. Zelfs niet als je er een paar kilo mee verliest. Het gewicht speelt namelijk een minder grote rol dan we vaak denken.

Telomeren

De Amerikaanse microbioloog en Nobelprijswinnaar Elizabeth Blackburn deed jarenlang onderzoek naar veroudering, DNA en telomeren* en  kwam tot de ontdekking dat het lichaamsgewicht zelf niet zozeer invloed heeft op de lengte van de telomeren, maar dat het de stofwisseling is die een grote en cruciale rol speelt. Wordt de stofwisseling beter, dan leidt dat tot meer verlies van buikvet. Telkens als we aan de lijn doen en gewicht verliezen vertraagt de stofwisseling juist.

Blackburn haalt als voorbeeld gewichtsprogramma’s als Obese en The Biggest Losers aan, waarbij kandidaten soms wel zo’n 40% van hun lichaamsgewicht kwijtraakten. Zes jaar later waren de meesten weer zwaarder geworden, maar nog wel zo’n 12% lichter dan voorheen. Het probleem was dat aan het einde van hun programma hun stofwisseling was vertraagd zodat ze per dag 610 kilocalorieën per dag minder verbrandden dan voorheen en dat werd in de loop der jaren alleen nog maar erger.

Stofwisseling

Nu denk je; dit gaat om extreem gewichtsverlies, bij mij gaat het maar om een paar kilo, maar er vindt altijd een vertraging van de stofwisseling plaats als we gewicht verliezen en blijkbaar ook als we daarna weer zwaarder worden.

Voor veel mensen – vooral voor vrouwen – is het jojo’en een manier van leven geworden. Heel jammer, want het jojo-effect verkort de telomeren. Met andere woorden: van regelmatig diëten worden we eerder oud.

Amerikaanse obesitas onderzoekers hebben zelfs een term voor de langdurige dieetmentaliteit. Ze noemen het Cognitive dietary restraint. Hiermee worden mensen bedoeld die veel tijd besteden aan proberen minder te eten, maar bij wie de feitelijke calorie-inname niet lager is dan die mensen die deze mentaliteit niet hebben.

Blackburn deed onderzoek onder een groep vrouwen aan wie vragen werden gesteld als: ‘Probeer je minder te eten dan je zou willen?’ En: ‘Hoe vaak probeer je niet tussen maaltijden door te eten omdat je je gewicht in de gaten houdt?

Stop met stressen

De vrouwen die last bleken te hebben van ‘Cognitive dietary restraint’ hadden kortere telomeren dan de vrouwen die zich niet druk maakten over hun voeding, ongeacht hun gewicht!

Kortom: het is niet gezond als je voortdurend pogingen doet om af te vallen. Het is niet goed voor je focus, het is niet goed voor je stressniveau en het niet goed voor je celveroudering.

Dus wat moet het nieuwe voornemen zijn: geen diëten meer. Holadiee. Moet je dan maar dichtgroeien? Nee, zeker niet. Overgewicht is niet gezond. Punt. Maar in plaats van lijnen door je calorie-inname te verkleinen, kun je je energie beter stoppen in het fysiek actiever zijn en gezónder eten. Dat is héél goed voor de stofwisseling.

*Telomeren zijn beschermkapjes aan het uiteinde van chromosomen, die telkens korter worden als een cel zich deelt. Hoe ouder we worden hoe korter de telomeren en hoe korter de telomeren hoe meer ouderdomskwalen.

Nog even over het beste ‘dieet’

Het woord ‘dieet’ is afkomstig van het Griekse woord ‘diaita’, wat letterlijk ‘manier van leven’ betekent. De term wordt meestal gebruikt als oplossing voor overgewicht. Op dieet zijn, houdt beperking in, beperking van lekker eten en drinken, terwijl dat niet eens tot positief resultaat leidt.

Waarbij het woord dieet nog wel de oudere betekenis heeft, is het Mediterrane dieet. Als het om gezondheid en lang leven gaat, staat deze manier van eten duidelijk bovenaan. De lifestyle is zelfs door UNESCO uitgeroepen tot een deel van de Intangible Heritage of Humanity – het immateriële erfgoed van de mensheid.

Het dieet wordt allang niet meer door alle mensen rond de Middellandse zee toegepast, maar degenen die het mediterrane voedingspatroon volgen, zijn over het algemeen gezonder, leven langer en hebben minder last van ouderdomsziekten. De hoofdreden is dat er minder oxidatieve stress optreedt,  waardoor er minder schade aan moleculen, weefsels en organen optreedt.

Dus wil je kans maken op een langer leven, denk dan aan de volgende richtlijnen:

• Eet verse producten
• Gebruik olijfolie.
• De basis: groenten, fruit, noten, volkoren granen, vis.
• Weinig rood vlees.
• Zo min mogelijk suiker en bewerkte producten.

Bron: Jonger worden, Elizabeth Blackburn, onderzoek Psychologie magazine

Beetje Leuk Ouder Worden

Dit artikel staat ook op BLOW. Wil je meer wetenschappelijk bewezen informatie over hoe je een Beetje Leuk Ouder kunt Worden, dan vind je dat op Wies’ leuke blog!