Toen Esma (48) werd uitgehuwelijkt, dacht haar schoonmoeder een gratis dienstmeisje te krijgen. Dat vertikte de zestienjarige, ze had heel andere plannen.
“Ik werd op 1 april geboren in Turkije. Mijn vader wist dat hem dat een kwartaal kinderbijslag zou schelen. Hij zorgde dat ik vóór 1 april werd opgegeven bij het bevolkingsregister in mijn dorp. Daarom staat in mijn paspoort dat ik op 21 maart ben geboren.Ik heb me lang geschaamd voor dat verhaal maar nu besef ik dat het deel is van mijn geschiedenis. Op mijn derde haalde mijn vader mijn moeder en mij naar Amsterdam. Hij werkte daar toen al zeven jaar. De oudere kinderen kwamen later.
Vanaf mijn elfde mocht ik niet meer naar school van mijn ouders. Ik was de hele dag thuis. Opgesloten eigenlijk. Ik had nauwelijks contact met leeftijdgenoten, zeker niet met jongens. Mijn enige uitje was één maal per dag naar de brievenbus beneden in onze portiekflat. Dan kwam ik vaak de buurjongen tegen, Ronald, die vond ik geweldig. Thuis leerde ik naaien en breien en ik hielp bij familiezaken omdat ik goed het woord kon doen.
Toen ik op mijn zestiende werd uitgehuwelijkt zag ik dat als een bevrijding. In de praktijk veranderde er weinig. Ik verhuisde van het huis van mijn ouders naar dat van mijn schoonouders. Mijn schoonmoeder vond me een miskoop. De bruidsschat bedroeg tien gouden armbanden, tien gouden muntjes geregen aan een draad en tienduizend gulden. Tegen haar verwachting kreeg zij daar geen huishoudster voor terug.
Na een jaar merkte ik dat er iets geks aan de hand was met mijn man. Hij bleek bipolair te zijn. Het was een lieve man maar als hij psychotisch werd, had hij zichzelf niet onder controle en was hij soms agressief. Hij heeft mij tijdens mijn tweede zwangerschap met een mes achterna gezeten. Midden in de nacht vluchtte ik met onze dochter en mijn dikke buik de straat op. Ik besefte dat ik op mezelf moest kunnen staan. Ik ging naar de Joke Smit School voor herintreders. Werd voorleesmoeder voor Turkse en Marokkaanse kinderen. Iemand zei dat ik toelating kon doen voor de Hogeschool Amsterdam. Ik heb die hbo-opleiding in vier jaar afgerond, ook al moest ik vier keer zo hard werken vanwege mijn gebrek aan basisleervaardigheden.
Rond mijn examen draaide mijn man opnieuw door. Ik wist dat ik moest stoppen met dit huwelijk. Voelde me in de steek gelaten door mijn familie. Zij vonden dat ik te hoge eisen stelde en controleerden me alleen maar. Op mijn 28ste belandde ik in een soort puberteit. Met studiegenoten ging ik voor het eerst naar het strand. Dat was het paradijs; in de zon liggen en daarna wat drinken op een terras.
Na een jaartje ontmoette ik mijn tweede man. Een Marokkaan. We kregen samen een dochter, die is nu vijftien. Maar waar mijn eerste man alleen vanwege zijn ziekte agressief kon zijn, was deze man dat eigenlijk altijd. Toch heb ik de relatie tien jaar laten voortduren. Ik kreeg een burn-out. Ik had zo hard gestudeerd en gewerkt. En dan mijn geschiedenis … Dat heeft wel een trauma veroorzaakt.
Ik heb geleerd dat ik ook nee kan zeggen. Ik ben geland in mijn lijf, mijn huis, in mijn leven misschien. Ik denk dat ik niet zo geschikt ben voor lange relaties. Er hoeft niet per se iemand bij. Hard werken, mijn carrière, mijn huis, dat is wat ik wil. Mensen zeggen dat ik milder ben geworden, voor mezelf en mijn omgeving. Vechten tegen de hele wereld is niet meer zo nodig, ik vind het ook steeds vermoeiender naarmate ik ouder word. Ik heb heel lang gedacht: Ik moet mijn leven op orde krijgen. Nu kan ik denken: mijn leven ís op orde.
Als ik op de bank zit met een glas wijn en uit het raam kijk, als ik vliegtuigen zie in het avondrood, mijn dochter hoor giechelen op haar kamer, dan kan ik ontroerd raken. Dan ben ik helemaal tevreden. Er was een tijd waarin ik veel verdriet had over alles wat me is overkomen. Maar dat heeft ook heel veel opgeleverd: mijn studie, mijn werk. Mijn dochter zei laatst tegen haar vriendinnen: ‘Mijn moeder is een independent woman, alles in dit huis heeft ze helemaal zelf verdiend.’ Toen dacht ik: en met jou komt het ook wel goed.”
Dit interview komt uit 50 IK PUBER OOK. Het boek omvat 35 portretten van vrouwen tussen de 46 en 54 jaar die in een turbulente fase van hun leven verkeren. Je kunt het hier bestellen.
Lees ook Yolan is een lor van een huisvrouw
