Opvliegers, nachtzweten en een droge, verouderende huid. Geen feest, nee. En toch komt onherroepelijk iedere vrouw in de overgang. Sommigen al met 40 jaar, de meesten zo tussen de 45 en 55. En om deze periode, die meestal zo’n 2 tot 10 jaar duurt, zo goed mogelijk door te komen is er Vichy. Dé bron voor wanneer je in de overgang zit. Want wist je dat je er echt wel iets aan kunt doen? In deze aflevering gaat Saar in gesprek met gynaecoloog Dorenda Dijken over het wel en wee van deze periode.
Dat de overgang gepaard gaat met een breed scala aan klachten, is je vast niet geheel onbekend. Maar wat nou als je in het dagelijks leven niet meer goed kunt functioneren omdat je zó veel last hebt van je overgangsklachten? Dan kun je hulp inschakelen van – in eerste instantie – je eigen huisarts of een specialist. Dorenda Dijken, gynaecoloog van het OLVG, ziet op haar spreekuur dagelijks vrouwen die in de (vervroegde) overgang zitten: “Van alle vrouwen die in de overgang zitten heeft iets minder dan 30% overgangsklachten waardoor ze niet meer kunnen functioneren op hun werk en in hun privéleven. Het wordt hoog tijd dat we dat écht serieus gaan nemen.”
Wat gebeurt er eigenlijk tijdens de overgang?
Dorenda: “Gemiddeld komen vrouwen tussen de 45 en 55 jaar in de overgang; een periode rondom de laatste menstruatie (die we de menopauze noemen) die meestal zo’n 5 tot 10 jaar duurt. In deze fase gaan ze letterlijk van vruchtbaarheid naar onvruchtbaarheid. Het hormoon oestrogeen daalt, waardoor je last kunt krijgen van allerlei kwalen. 20% merkt daar amper iets van, 80% van de vrouwen heeft daar wel last van. Dat varieert van niet lekker in je vel zitten tot niet meer kunnen functioneren. Er is onderscheid te maken tussen typische en atypische klachten. Typische klachten zijn opvliegers, nachtzweten, geheugen- en concentratieproblemen (doordat je slecht slaapt), hevige onregelmatige menstruaties, urineverlies en vaginale droogheid. Atypische klachten kunnen zijn stemmingswisselingen, spier- en gewrichtsklachten en veranderingen aan huid, haar en figuur. Maar nogmaals: niet iedereen heeft één of meerdere dingen uit dit rijtje en het is ook niet zo dat als je niet aan alle voorwaarden voldoet dat je dan niet in de overgang zit.”
Waarom is het zo belangrijk dat de overgang uit die taboesfeer komt?
“In Nederland is de overgang nog steeds moeilijk bespreekbaar. Gelukkig komt daar sinds 4 à 5 jaar langzaam verandering in. Het zit gewoon in onze cultuur; niet zeuren en doorgaan. Het is mijn persoonlijke missie geworden om aandacht te vragen voor de menopauze en alle overgangsklachten daaromheen. Voor die vrouwen die dat juist zo hard nodig hebben. De overgang kan bovendien een aantal nare kwalen veroorzaken of verergeren, zoals hart- en vaatziekten, osteoporose en dementie. Daarom is aandacht hiervoor ontzettend belangrijk.”
Kun je al iets doen om je voor te bereiden op de overgang?
“Je kunt je alvast goed laten informeren over waar je op moet letten en wat je beter kunt doen of laten. Met voeding en leefstijl kom je bijvoorbeeld al een heel eind. Dat betekent niet roken, niet drinken, regelmatig sporten en op je gewicht letten. Het mediterrane dieet is het beste. Kijk, na je 40e gaat je vetverbranding gewoon trager. Die kilo’s komen er sluipend bij. Dus let op wat en hoeveel je eet. Bewezen is dat als je meer beweegt je niet per se minder opvliegers krijgt bijvoorbeeld, maar er wel minder last van hebt. En dus een betere kwaliteit van leven ervaart.”
Wij van Saar, vroegen aan jullie welke vragen jullie hadden voor onze gynaecoloog. Dit is wat jullie wilden weten:
Wanneer moet je aan de bel trekken bij de specialist en kan het ook iets anders zijn dan de overgang?
Dorenda: “Als het je belemmert in het dagelijks leven. En ja, de overgang is een heel breed onderwerp. En dat vraagt van een arts dus wel een bepaalde kennis om het onderscheid goed te kunnen maken tussen wanneer jouw klachten overgangsgerelateerd zijn of niet. Er zijn bijvoorbeeld vrouwen die te snel in het hokje burn-out worden geplaatst, waarbij de overgang misschien niet de oorzaak is geweest maar wel een rol heeft gespeeld. Waar ik mij als gynaecoloog hard voor maak is dat vrouwen de juiste informatie krijgen en hulp zoeken. Zodat ze een betere kwaliteit van leven ervaren en niet uitvallen op werk. De kans op ziekteverzuim is namelijk 6-8 keer zo groot dan wanneer je geen overgangsklachten hebt. Bij 1 op de 3 vrouwen die met klachten thuis zitten speelt de overgang een rol. Er is zoveel geld te besparen qua gezondheidszorg als je vrouwen serieus neemt.”
Sinds de overgang heb ik last van vaginale droogheid. Is mijn seksleven nu voorbij?
Dorenda: “Er is nog steeds een enorme misvatting over vaginale droogheid. Je hebt last van vaginale droogheid als je een schraal en droog gevoel hebt daar beneden in het dagelijks leven. Het hele gebied van je vagina voelt eigenlijk onaangenaam. Aan de andere kant heb je vaginale droogheid bij het vrijen. Dat heeft met zin en opwinding te maken, totaal iets anders dus. Wanneer je vaginale droogheid in het dagelijks leven ervaart kun je nog prima opgewonden raken in bed en een goed seksleven hebben. Ik snap wel heel goed dat als het hele vaginale gebied onaangenaam voelt, de stap naar vrijen misschien lastiger is. Zeker wanneer je ‘s nachts ook nog eens je bed uitdrijft van de opvliegers en slecht slaapt. Dan staat seks waarschijnlijk ergens onderaan je lijstje. Maar voor die vaginale droogheid an sich zijn er crèmes of tabletten om de huid in en rondom je vagina minder droog te maken.”
Wat kan er ‘fout’ gaan bij de behandeling van vrouwen in de overgang?
Dorenda: “Dat er weinig herkenning en erkenning is. De overgangklachten worden simpelweg niet herkend of het wordt wel herkend, maar niet serieus genomen. Wat ik ook vaak hoor is dat vrouwen de pil blijven slikken of weer gaan slikken, om hun oestrogeenniveau op peil te houden. Als een soort alternatieve hormoontherapie, maar in de pil zit een synthetisch oestrogeen en is veel risicovoller (kans op trombose en beroertes is groter). De pil kan veel meer kwaad dan hormoontherapie en heeft geen gunstig effect op hart- en vaatziekten en osteoporose. Ga dat dus niet op eigen houtje uitzoeken.”
Kan een hormoonbehandeling helpen om mijn overgang soepeler te laten verlopen?
Dorenda: “Volmondig ja. En voor iedereen. Alleen mag niet iedereen hormoontherapie hebben. Voor vrouwen die borst- of eierstokkanker bijvoorbeeld hebben gehad of voor vrouwen met hart- en vaatziekten kan het gevaarlijk zijn. Dus je moet wel kennis hebben. De overgang is business hè. Blijf vooral zelf nadenken als je door een zogeheten ‘deskundige’ (of gewoon op de toonbank bij een drogist) een wondermiddel krijgt aangesmeerd. Ik adviseer om altijd naar je huisarts of een menopauzeverpleegkundige te gaan.”
Ik modder al jaren met vage klachten en denk dat dit door de overgang komt, maar hoe weet ik dit nou zeker?
Dorenda: “Je kunt in gesprek gaan met iemand die daar kennis van heeft, je huisarts of een menopauzeverpleegkundige bijvoorbeeld. Samen kijk je naar je klachten en of die met de overgang te maken kunnen hebben. Of je start een proefbehandeling hormoontherapie van 3 maanden om te kijken of de klachten daarna minder of weg zijn.”
Meer weten en lezen? Ga naar vichy.nl/overgang voor informatie en adviezen van deskundigen of verhalen van andere vrouwen.
We schreven dit artikel in samenwerking Met Vichy, maar de inhoud is 100% van ons.
