De 52-jarige Marleen Duin dacht dat ze te slim was om opgelicht te worden. Zij zou zich nooit geld laten aftroggelen door gewiekste criminelen. Maar toen haar vriendin haar appte dat ze in de problemen zat, was Marleen de beroerdste niet om een substantieel bedrag over te maken. En nu baalt ze als een malle.
“Ik zat lekker op de bank The Affair te kijken, toen ik een appje binnenkreeg van een vreemd nummer. ‘Hee lieve Marleen’, stond er, ‘hier Valerie, ik app je van een ander nummer want mijn telefoon is gestolen.’ Ik klikte op de foto die bij het nummer hoorde en zag inderdaad een foto van mijn vriendin Valerie. ‘Wat ontzettend balen’, appte ik terug, ‘Zit je nog op Bali? Is het daar gebeurd?’
Mijn vriendin en haar man waren veertien dagen ervoor op vakantie gegaan naar Bali en zaten in een heerlijk hotel in de plaats Sanur. Ik had het allemaal gevolgd op Facebook: de prachtige beelden die ze postte van de stranden, de rijstvelden, de bloemenpracht en het heerlijke eten. Valerie appte terug dat ze inderdaad nog op Bali zat en dat zij en haar man Gerard bestolen waren. Hun bankpasjes, creditcards, cash geld en hun beide telefoons waren uit de hotelkamer verdwenen toen ze zaten te dineren in het restaurant van het hotel. ‘Wat een drama’, appte ik meteen, en ik besloot haar even te bellen. Ze nam niet op, maar meteen kwam er een appje. ‘Sorry, kan even niet opnemen. Zit op de hotelkamer, klaarwakker door dit alles, maar Gerard is gewoon in slaap gevallen. Begrijp jij het?’
Het was inderdaad midden in de nacht op Bali, besefte ik. ‘Kan ik iets voor je doen?’ vroeg ik toen maar weer via app. Valerie antwoordde dat ze het vervelend vond om te vragen, maar of ik haar en haar man drieduizend euro kon lenen. Ze moesten het hotel en de chauffeur die hen had rondgereden nog betalen en de volgende dag zouden ze al naar Nederland vliegen. Ik vond het best een groot bedrag, omdat ik weet dat je op Bali niet per se de hoofdprijs voor hotels etc. hoeft te betalen, maar ik besloot er niet moeilijk over te doen. Ik weet dat Valerie nou eenmaal op wat grotere voet leeft dan ik. Vanbinnen moest ik nog glimlachen omdat ik het vrij typisch vond dat mijn vriendin min of meer zonder schroom zo’n groot bedrag aan me durfde te vragen. Zelf vond ze het waarschijnlijk nog wel meevallen. Omdat de rekeningen van Valerie en haar man geblokkeerd waren, moest ik de drieduizend euro overmaken naar een ander rekeningnummer. Ik begrijp eigenlijk nog niet waarom ik dat zo klakkeloos deed. Ik dacht écht dat het Valerie was. We appten na het overmaken zelfs nog over vakantie-irritaties met haar man en mijn zieke hond. Niet te geloven.
Na onze app-conversatie heb ik nog even mijn serie gekeken en ben gaan slapen. De volgende ochtend ging ik hardlopen met mijn buurvrouw, die eveneens bevriend is met Valerie, en ik vertelde haar het verhaal. ‘Hè?’, zei zij, ‘ik heb vannacht nog een appje van Valerie gehad en daarin zei ze helemaal niks over dat ze bestolen is. Het waren gewoon een paar foto’s van haar en Gerard en een vijver met lelies.’ Ze liet me de app zien en ik zag meteen dat het bericht later verstuurd was dan de berichten aan mij en dat het gewoon vanaf Valeries oude nummer kwam. Ik belde Valerie meteen… en ze nam gewoon op! ‘Marleen, hoi! Je weet dat ik op Bali zit hé, bellen is vast heel duur naar hier, schat!’ Mijn hart klopte in mijn keel en ik besefte dat ik opgelicht was.
Ik woon tegenover het politiebureau, dus ik ben daar in paniek meteen naar binnengerend. Woedend was ik. Ik jankte ervan. Niet eens per se vanwege het geld (al was dat natuurlijk ook flink klote) maar met name omdat ik me zo aangetast voelde in mijn veiligheid en in mijn vertrouwen. Wat een gore klootzak ben je als je zo aan je centen moet komen. Natuurlijk was ik ook vreselijk boos op mezelf. Ik had beter moet weten, beter moeten checken, ik ben toch niet dom? Ik weet toch dat internetfraude bestaat, waarom dacht ik dat mij dit niet zou overkomen?
De agente achter de balie die mijn aangifte opnam, was heel aardig en ze prentte me in dat ik echt niet dom was, maar dat dit soort lui gewoon ontzettend gewiekst zijn. Ze struinen social media af om te kijken wat iemand doet, hoe iemand schrijft, ze gebruiken de foto’s om een whatsapp profiel op een ander nummer mee aan te maken; ze stoppen er echt tijd in om jou heel minutieus op te lichten. Nadat de aangifte was afgerond en ik me ietsiepietsie minder dom voelde, vroeg ik haar hoe ik dit in het vervolg kan voorkomen. Ze deed me een paar tips aan de hand, die ik anderen ook graag wil meegeven.
- Vraagt een bekende ineens dringend om veel geld? Bel diegene op om te checken of dit wel degene is, die je denkt dat het is. Een crimineel die het nummer misbruikt, valt snel door de mand.
- Check of er met spoed iets moet gebeuren. Internetcriminelen spelen hierop in, zoals het dreigen met een boete als niet direct betaald wordt. Ga hier nooit in mee, maar controleer bij de organisatie of dit echt zo is.
- Check of je niet te veel persoonlijke gegevens deelt op social media, zoals je telefoonnummer, en houd in de gaten of je informatie op social media voor iedereen toegankelijk is. Zo kunnen internetcriminelen namelijk heel veel over je te weten komen en dat gebruiken om je op te lichten.
- Check of het gaat over het betalen of krijgen van geld. Hier is het internetcriminelen vaak om te doen.
- Check of naar persoonsgegevens of inlogcodes wordt gevraagd. Organisaties als je bank en de overheid vragen dit soort gegevens nooit. Wees hierbij extra alert, want het bericht kan nep zijn.
- Check of je wel echt klant bent bij de organisatie die contact zoekt met je. Als dat niet zo is, is er een kans dat het bericht nep is. Ga bij twijfel naar de website en log zelf in.
- Check of het te mooi lijkt om waar te zijn. Als dat zo is, dan is dat het waarschijnlijk ook. Heb je bijvoorbeeld een prijs gewonnen, maar twijfel je, bel dan de organisatie
Echt waar, lieve mensen ook als je denkt dat je je weg op de socials en het internet inmiddels wel kent, ben je kwetsbaar. Dus onthoud dit en wees op je hoede. Het kan je duizenden euro’s schelen.
Dit artikel schreven we in samenwerking met de Rijksoverheid, maar de inhoud is 100% van ons. Voor meer informatie over veilig internetten, phishing en cybercrime, kijk op www.veiliginternetten.nl
