Brigitte Nielsen was 54 toen ze een kind kreeg, Janet Jackson vijftig. Als je ze op Insta ziet pronken met hun baby’s is het toch weer even slikken omdat je nooit moeder zal worden. Ilonka Leenheer weet er alles van. 

“Zo, en wanneer jij?” Het was een onschuldige vraag die de dertiger me op een zonnige zondagmiddag stelde, biertje in de hand. Ik was op de tweede verjaardag van het zoontje van goede vriendin M., mijn eerste vriendin die een kind had gekregen, keurig op haar 28ste. Om me heen liepen leeftijdgenoten met buiken in diverse stadia van zwangerschap, of met een baby op de arm. Zo, en wanneer ik? Hij was de vijfde of de zesde die het vroeg en ik ontplofte. In hoofdletters antwoordde ik: “Mijn relatie is net gestrand omdat ik geen kinderen kan krijgen, misschien moet je voortaan even nadenken voordat je zo’n ongevoelige vraag stelt OKEEE?”

Geen kinderverjaardagen

Vanaf dat moment hoefde ik van vriendin M. nooit meer op een kinderverjaardag te komen. Niet omdat ik had staan schreeuwen maar, zo zei ze, kinderfeestjes zijn alleen leuk als je zelf kinderen hebt en een suffe verplichting als je ze niet hebt.

Vanaf de eerste keer dat ik ongesteld werd waren mijn menstruaties een ramp. Ik was dat meisje in de klas dat elke maand door de conrector naar huis werd gebracht omdat ze weer was flauwgevallen was van de pijn. Een familiekwaal, noemde mijn moeder het; mijn oma had zelfs weleens morfineinjecties van de huisarts gekregen. 

Endometriose

Tegen de tijd dat ik twintig was wist ik dat ik twee dagen van de maand niks moest plannen, femex of geen femex. Tegen de tijd dat ik 25 was lag ik er bijna een week per maand vanaf. Ik kroop soms letterlijk van de pijn over de grond naar de wc, waar ik dan bijna onderuitging van de pijn, want ondertussen deden mijn blaas en darmen ook flink mee met mijn baarmoeder. Op de vrijmarkt op koninginnedag vond ik een beduimelde Penguin-pocket met de titel Endometriosis, en na een paar pagina’s lezen wist ik: dit heb ik. Mijn nieuwe huisarts had ook een aha-erlebnis en verwees me meteen door naar de gynaecoloog. Na een uiterst pijnlijke hysteroscopie kwam die tot de conclusie dat ik véél te jong was om endometriose te hebben. En als ik het wel had: de remedie was zo vreselijk, dat zou hij zijn eigen vrouw niet eens aandoen. Allemaal onzin bleek jaren later, maar goed, ik ploeterde dus maar door.

‘Kinderliefhebber’

Ik had inmiddels een leuke man, die zeven jaar ouder was en die tijdens wandelingen in het Vondelpark soms zei: laten we maar even bij de speeltuin gaan zitten, dan kunnen we vast wennen. Dat vond ik dan een onweerstaanbaar leuke uitspraak. Want dat ik kinderen wilde, dat stond voor mij vast vanaf dat ik met poppen speelde. Ik was als tiener de sterbabysitter van de buurt, was au pair geweest en verdiende als student bij door een dag per week op de peuter van een van mijn professoren te passen. De baby die ik niet stil krijg moet nog geboren worden.

Minder vruchtbaar door endometriose

Tegen de tijd dat ik dertig was had ik twee weken per maand chronisch pijn; er waren dagen dat ik dood wilde van ellende. Ik had elke kruidendokter en piskijker in het alternatieve circuit gehad, was nog net niet naar Jomanda geweest, en werd toen door mijn huisarts naar een nieuwe gynaecoloog verwezen. Die las doodleuk in mijn dossier de diagnose ‘endometriose met blokkades naar de eileiders’, onderwierp me voor de zekerheid aan nog een handvol pijnlijke onderzoeken en kon niet anders concluderen dan dat ik flinke endometriose had en dat ik sterk verminderd vruchtbaar was. Dat was niet meteen een ramp, zo stelde hij me gerust; maar als mijn vriend en ik kinderen wilden, moesten we daar over twee jaar toch wel serieus over gaan nadenken, want dan was er nog tijd genoeg om te dokteren.

Mijn vriend, die overigens geen enkele keer met me was meegegaan naar het ziekenhuis voor al die onderzoeken, vond het een absurd voorstel. Hij wilde er de komende tien jaar nog niet eens aan dénken. Einde discussie.

Taboeonderwerp

Het was niet meteen het einde van onze relatie maar wel het begin van het einde. Mijn vertrouwen was weg. Ik voelde me zo alleen in mijn verdriet. Want laten we wel zijn, ondanks de hoop die de gynaecoloog ook gaf, er waren operaties, er was IVF en nog een handvol opties te zijner tijd, was het geen vrolijk nieuws. En dat kon ik niet delen met de man in mijn leven, het was een taboeonderwerp waar letterlijk nooit meer een woord over is gezegd. En dan hebben we het nog niet eens over de suggestie dat ik maar tot mijn veertigste moest wachten met zwanger proberen worden.

Ik had een leuk leven; ik had mijn vaste relatie ingeruild voor een vaste baan, bij een groot modetijdschrift. Ik reisde de wereld af, woonde af en aan in New York waar Miss Partygirl mijn bijnaam was, en datete er lustig op los. Ook vaak professioneel, want al die nieuwe dingen als speeddating moesten tot op de bodem uitgezocht worden. Dat bleek vaak ontluisterend. Single vrouwen van in de dertig waren de nieuwe paria’s. Leuk voor een nachtje, maar in godsnaam niks meer want dan willen ze meteen een kind. 

Verstokte romatnica

Op mijn 35e belandde ik door endometriose acht keer op de eerstehulp. Na een operatie hoorde ik dat de boel in mijn buik erger dan gedacht verkleefd was, maar ja, je weet het nooit, met nog wat operaties en IVF en dergelijke, maar dan moet je wel haast maken. Zelfs toen hield ik mezelf voor: ik zoek geen vader voor mijn kind, ik zoek een leuke man voor mij. Noem me een verstokt romantica, of gewoon een realist: ik wilde niet koste wat kost een kind.

Ondertussen waren er ontelbare babyshowers, kraamvisites, kinderverjaardagen – ja ik ging er heus wel naar een paar hoewel die nooit echt leuk waren, niet vanwege ‘au ik heb geen kind’ maar omdat je als ouders meegroeit in de herrie van je kinderen, hun vriendjes en vooral hun speelgoed (serieus, heeft alles irritante liedjes die dagenlang in je hoofd blijven hangen?) maar die voor een buitenstaander met misschien wel of niet een kater, nogal overweldigend zijn. Ik leefde oprecht mee met elke zwangerschap, ook al stak het soms, met een scherpe pijn die ik in mijn buik voelde.

Lievelingstante

Tegen de tijd dat ik veertig was begon ik me erbij neer te leggen: dit zat er gewoon niet in voor mij. Ik had gelukkig nog een paar vriendinnen die in hetzelfde schuitje zaten of pertinent geen kinderen wilden. Ik was inmiddels tante geworden, de enige tante zelfs, van twee nichtjes. Ik zag opeens ook wel voordelen: de lusten en niet de lasten, de hugs en niet de hysterische driftbuien. Ik stelde me voor dat ik met hen zou gaan shoppen, meidenavonden zou hebben, hun lievelingstante zou zijn, wat niet zo moeilijk was want ik was, weet je nog, de enige.

Een leven zonder kinderen is ook een leven. En niet alles is maakbaar, you gotta roll with the punches. Dit klinkt makkelijker dan het was, en wat het zeker moeilijker maakte was het feit dat mijn omgeving mijn acceptatie helemaal niet wilde accepteren. Je weet nooit! Ze kunnen zoveel tegenwoordig! Adoptie! Spaanse eitjes! Allemaal valse hoop, wat mij betreft.

Geen happy end

En toen gebeurde er een wonder. Niet in mijn leven, maar in dat van twee vriendinnen die opeens, inderdaad, spontaan zwanger werden terwijl ze het al hadden opgegeven, een zelfs op haar 46ste. Het voelde alsof er een mes in mijn buik werd gestoken en drie keer rondgedraaid. Dagenlang kon ik niet ophouden met huilen. Kennelijk was er nu met het verlies van mijn laatste kinderloze bondgenoten voorgoed de realisatie: dit boek is voor mij gesloten.

Bijna alle verhalen die je in tijdschriften leest over vruchtbaarheidsproblemen hebben een happy end. Dit verhaal niet. En daar heb ik mee leren leven, en het is prima zo. Soms komt het verdriet eventjes terug en zit ik te huilen bij een stomme romkom waarin iemand bevalt. Ik vind het soms een gemis, het voelt als een lancune – alsof een deel van me nooit de kans heeft gekregen zich te ontwikkelen. Aan de andere kant heb ik dingen kunnen doen die met een kind veel moeilijker of onmogelijk waren geweest. En ondertussen ben ik wel Tante. Want dat is mijn naam, niet tante Ilonka of Ilonka, nee, Tante. Een naam gegeven door mijn nichtjes. En hoe leuk ik de kinderen van mijn vrienden ook vind, dit is echt anders, dit voelt als mijn bloed, mijn genen, een beetje dan, ik herken kleine dingen van mezelf in hen, of wil dat herkennen, maakt niet uit. Ik ben Tante en zo hebben we toch nog een leuk einde. En als ik mijn zin krijg wordt het nog leuker: ik pleit bij dezen voor een jaarlijkse Tantedag.

TEKST ILONKA LEENHEER

NIEUW: SAAR CURSUSSEN Hey! Wist je dat we nu ook cursussen hebben? Niet van die niemendalletjes gemaakt door jonge meiden, maar stevige en slimme online trainingen gemaakt door en voor 50+ vrouwen. Kijk hier voor ons nieuwe cursusaanbod.

NU MET 15% INTRODUCTIEKORTING (gebruik bij het afrekenen de code: introductiekorting)