Als je huisarts beweert dat hij tegen hormoontherapie is, moet je onmiddellijk een dokter nemen die zijn vakliteratuur wél bijhoudt. Nee, je krijgt er geen kanker van. En ja, het helpt tegen opvliegers, rimpels, korte lontjes, botontkalking en andere menopauzekwalen.
Nee, gynaecologe Dorenda van Dijken zegt niet dat iedere vrouw maar een pilletje moet nemen als de overgang zich echt aandient, maar hé, we mogen er wel iets relaxter mee omgaan. We denken in Nederland nogal negatief over hormonen, terwijl volgens de gynaecologe allang wetenschappelijk is aangetoond dat de negatieve beeldvorming niet klopt en hormonen veilig zijn en het meest effectief tegen hinderlijke klachten. “Van de 80% vrouwen met klachten heeft een derde echt veel last. Die zie ik hier als zielige vogeltjes op mijn spreekuur zitten, en ze komen uit alle lagen van de bevolking. We lopen in Nederland achter de troepen aan. Zoals we vinden dat pijn bij een bevalling hoort, zo moeten we ook maar doorbijten tijdens de overgang. Terwijl hormoontherapie voor de groep vrouwen die echt last heeft een enorme uitkomst is.”
Dorenda van Dijken (60) is gynaecoloog bij de menopauzepoli van het OLVG-West in Amsterdam en heeft een missie die ons zeer aanspreekt: vrouwen van vijftigplus zijn niet oud en afgeschreven. En juist daarom moeten artsen de overgang veel serieuzer nemen, vindt ze. Het leven begint volgens de gynaecologe eerder bij vijftig. De kinderen zijn de deur uit, je hebt de tijd weer aan jezelf, en als die rottige overgang daarbij in de weg zit, kun je rustig een pilletje nemen. Maar die krijgen we in Nederland dus niet: maar 5%van de vrouwen krijgt hier hormoontherapie, tegen 25 tot 40% in het buitenland, in Amerika slikt zelfs 60%. “Naast de calvinistische inslag is het heersende idee, ook onder artsen, nog steeds dat hormoontherapie een verhoogd risico op borstkanker geeft. Dat bleek ooit uit een Amerikaans onderzoek in 2002 en sindsdien staan we stil. Terwijl allang is aangetoond dat er geen verhoogd risico is, ook niet als je langer dan vijf jaar hormonen gebruikt. Dat onderzoek uit 2002 betrof een veel oudere groep vrouwen en andere medicatie. Deze geeft inderdaad een verhoogd risico maar is nooit in Europa op de markt geweest, daarbij schrijven we aan vrouwen boven de 65 jaar geen hormonen voor. Alleen na zeven tot tien jaar gebruik is er een heel licht verhoogd risico.”
De gezondheidsrisico’s van de overgang zelf zijn volgens Dorenda van Dijken vele malen groter. Denk aan: een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, botontkalking en vrouwen die gevoelig zijn voor depressies kunnen er tijdens de overgang bijvoorbeeld opnieuw last van krijgen. “In het buitenland wordt dit veel beter in de gaten gehouden. Nog te vaak worden vrouwen met overgangsklachten hier naar huis gestuurd met de mededeling dat ze een burn-out hebben of depressief zijn.”
We mogen dus best een pilletje als we last hebben. En wat moeten we dan slikken?
“Dat hangt af van welke klachten je het meeste last hebt. Als de menstruatie het grootste probleem is, kan de anticonceptiepil een oplossing zijn, maar het is niet zo dat de pil helpt bij alle overgangsklachten zoals sommige artsen denken. Bij andere klachten kan beter worden gekozen voor hormoontherapie, dat bestaat uit een combinatie van oestrogenen en progesteron, dat nodig is om de baarmoeder te beschermen tegen overmatige aangroei van het slijmvlies. Het voordeel van deze therapie is dat je veel minder en veiligere hormonen binnenkrijgt dan wanneer je de anticonceptiepil slikt. Als je geen baarmoeder meer hebt of bijvoorbeeld een Mirena-spiraaltje hebt, kun je volstaan met alleen oestrogenen. Oestrogenen kun je slikken, maar ook toedienen met een pleister. In het buitenland zijn er veel meer toedieningsvormen, gels en sprays bijvoorbeeld en vanaf dit najaar komen die ook in Nederland op de markt. Het voordeel hiervan is dat je minder hormonen nodig hebt omdat ze via de huid sneller worden opgenomen in het lichaam en je er dus minder van nodig hebt.”
Hormonen vertragen ook de veroudering. Kunnen we niet beter allemaal een pilletje nemen als we er fris en fruitig uit willen blijven zien?
“Haha. Soms kijk ik in de spiegel en denk ik: had ik ook maar hormonen genomen. Want het is wél waar: vrouwen die extra hormonen slikken blijven er beter uitzien. Ze hebben bijvoorbeeld minder last van rimpels en haaruitval. In het buitenland kiezen zeker ook veel vrouwen voor extra hormonen om esthetische redenen. Maar als arts moet ik ernaar kijken wat medisch het beste voor je is. En je kunt natuurlijk niet de rest van je leven extra hormonen blijven slikken. Als je ooit stopt, treft de zwaartekracht je dubbel zo hard. Maar het klopt dat je veroudering ermee uitstelt ja.”
Sinds Oprah Winfrey vertelde dat bio-identieke hormonen haar leven hebben gered schijnt er ook een run te zijn op dit soort middelen.
“Ja, als Oprah dat één keer zegt doet dat helaas meer dan alle wetenschappelijke onderzoeken bij elkaar. Via internet of anti-aging klinieken kun je dit soort hormonen in het buitenland bestellen – in Nederland zijn veel van dit soort hormonen niet geregistreerd en dus verboden. Deze hormonen zijn lichaamseigen, waardoor sommige mensen het idee hebben dat ze veiliger zijn, maar dat is een misvatting. Van deze hormonen is nooit goed onderzocht wat de risico’s en bijwerkingen zijn, dus je moet er echt mee oppassen. Ik vind het heel griezelig als mensen dit soort hormonen via internet gaan bestellen. Ook hier zijn er trouwens legaal bio-identieke hormonen verkrijgbaar, maar bio-identiek is echt niet altijd beter.”
U hoort dagelijks verhalen over de overgang. Hoe bent u er zelf doorheen gekomen?
“Ik hoor tot de gelukkige 20% van de vrouwen die geen last heeft gehad van de overgang. Mijn moeder heeft er ook nooit last van gehad, het zit in de genen.”
Hoe kan ik ervoor zorgen dat ik ook bij die 20% ga horen?
“Niet. Zelfs gezond leven of veel sporten heeft er geen invloed op, het is echt iets genetisch. Er wordt vaak gedacht dat stoere vrouwen er makkelijker doorheen komen, maar ook dat klopt niet. Als je gezond leeft voel je je doorgaans beter, waardoor je beter met de klachten kunt omgaan, maar het voorkomt het niet. Het enige wat echt niet helpt is roken; rokers komen jonger en vaak heviger in de overgang. En ook een hoge bloeddruk kan voor overgangsachtige klachten zorgen. Maar verder valt er niet veel aan te doen. Mijn hoop is dat de jongere generatie artsen veel betere kennis gaat hebben en de overgang zal zien als een serieus probleem, dat is nu echt nog te weinig het geval. Francine Oomen schreef een boek geschreven over de overgang: Oomen stroomt over. Zij zegt: ‘Je moet gewoon lekker vijf jaar gaan tuinieren.’ Dan denk ik: fijn dat dat voor jou werkt en dat jij dat kunt doen, maar wat als je kostwinner bent en geen tijd hebt om jaren in de moestuin te zitten? Dan zijn er betere oplossingen.”
TEKST ROSA KOELEMEIJER
NIEUW: SAAR CURSUSSEN Hey! Wist je dat we nu ook cursussen hebben? Niet van die niemendalletjes gemaakt door jonge meiden, maar stevige en slimme online trainingen gemaakt door en voor 50+ vrouwen. Kijk hier voor ons nieuwe cursusaanbod.
NU MET 15% INTRODUCTIEKORTING (gebruik bij het afrekenen de code: introductiekorting)
