Ruim een op de drie kinderen met ouders van boven de tachtig jaar geeft mantelzorg. En het zijn bijna allemaal vrouwen die dit doen. Inmiddels voelt 9 procent van de dochters met tachtig-plus-ouders zich zwaarbelast door de mantelzorg, tegenover 4 procent onder de zonen. Het is een schande.
Het aantal zwaar belaste vrouwen dat mantelzorg geeft groeide in tien jaar tijd met 47 procent. Inmiddels voelt 9 procent van de dochters met tachtig-plus-ouders zich zwaarbelast door de mantelzorg, tegenover 4 procent onder de zonen.
Edith (59): “Mijn broer had er geen zin in. ‘Als ik dit soort dingen wilde doen, was ik de zorg wel ingegaan’, zei hij. Af en toe maait hij het gras van onze moeder, dat is zijn bedrage. De bezoeken aan de dokter, de boodschappen, de ongelukjes opruimen, in de auto stappen als ze de tv niet aankrijgt, dat komt allemaal op mij neer. Het enige waar de wijkzorg mee helpt, is douchen. Ik zou wel weer eens op vakantie willen, maar dat durf ik niet, want wie zorgt er dan voor haar? Iemand moet het doen.”
Het zijn ook vaker de vrouwen die deze vorm van onbetaalde zorg op zich nemen. Zo is bijna de helft van de vrouwen met tachtig-plus-ouders mantelzorger, tegenover ruim een kwart van de mannen.
De ervaren druk van de zorg is niet geheel te verklaren door het feit dat vrouwen er meer uren aan kwijt zijn. Kijkend naar de groep mannen en vrouwen die beiden 8 tot 12 uur mantelzorgen, voelt een derde van de vrouwen zich zwaar belast, tegenover een kwart van de mannen.
Senioren en pubers
De groep vrouwen die het vaakst mantelzorg geeft, van 55 tot 60 jaar, heeft ook vaak nog kinderen in huis. “Deze zogeheten ‘sandwichgeneratie’ kampt met dubbele taken”, verklaart Tanja Traag, socioloog bij het CBS, bij Nu.nl.
Eslem (54): “Ik heb nooit meer een moment voor mezelf. Als ik niet aan het werk ben, dan ben ik bezig met of voor onze pubers of onze ouders. Mijn man doet ook wel wat, maar ziet toch minder wat er gedaan moet worden of heeft er gewoon geen zin in. Ik ben zo moe dat ik in de auto – het enige moment dat even van mij is – soms spontaan in tranen uitbarst. Mijn ouders krijgen minimale wijkzorg, de gemeente roept bij alles dat we het zelf moeten oplossen. Mijn schoonouders ‘willen geen vreemd volk in huis’. Particuliere hulp is voor ons onbetaalbaar. Ik kan gewoon geen kant op, je wilt die mensen op hun leeftijd ook niet laten stikken.”
Zorg voor de kinderen komt namelijk meer bij vrouwen dan bij mannen terecht, net als de zorg voor ouders. “Mannen doen op hun beurt meer betaald werk, maar dat brengt een ander soort belasting met zich mee”, zegt Traag.
Ook als het gaat om de mantelzorgtaken, vermoedt de onderzoeker dat hier een taakverdeling ligt die zwaarder op vrouwen drukt dan op mannen. “Het zou goed kunnen dat zonen vaker de financiën doen, terwijl dochters het aankleden en wassen op zich nemen.”
Bijna een derde van de mantelzorgers besteedt hier minstens 8 uur per week aan. Het gemiddeld aantal uren ligt op 8 uur.
Ook verpleegtehuis vraagt om bijspringen
Een opname in een verpleeghuis of verzorgingshuis lijkt misschien een oplossing, maar volgens Traag is het tijd om dat beeld bij te stellen. “Je hoeft misschien geen medicijnen meer toe te dienen, maar er blijft een rol weggelegd voor mantelzorgers”, zegt ze.
Het gaat dan om het kopen van een nieuwe pyjama, de geldzaken of de was. Verzorgingshuizen kampen met personeelstekorten en bezuinigen op activiteiten, waardoor zorgtaken nog steeds bij kinderen terechtkomen.
Jutta (62): “Na negen jaar steeds zwaarder wordende mantelzorg was mijn vader eindelijk ‘slecht’ genoeg voor opname in een verpleegtehuis. Er werken schatten van mensen, maar ze zijn eeuwig onderbezet. Hij heeft tremors waardoor hij lastig zelf kan eten, vaak ga ik er rond etenstijd heen zodat ik hem in alle rust kan voeren, anders krijgt hij niet genoeg binnen – dan eten we zelf iets later. Als ik hem niet in zijn rolstoel zou rondduwen, zou hij nooit meer buiten komen. En de keuze tussen even verschonen of je vader in de poep laten zitten is niet moeilijk. Mijn broer ervaart het anders. Hij trekt de aftakeling niet, maar pa is nog gewoon pa. We gaan in dit land op een afschuwelijke manier met hulpbehoevenden om. En met mantelzorgers. Veel mooie woorden, nul concrete ondersteuning.”
Mantelzorg houdt volgens het CBS-onderzoek in dat iemand minstens drie maanden lang of minstens 8 uur per week onbetaalde zorg geeft aan een bekende. Dit kan hulp zijn bij het huishouden, maar ook gezelschap houden, wassen of aankleden.
Nooit meer iets missen?
Dit artikel verscheen eerder in Saar Magazine, het leukste blad voor 50+ vrouwen. Saar is een onafhankelijk blad, alles is gemaakt door en voor 50+ vrouwen. We hebben geen glimmend hoofdkantoor, geen mannen in pak die zeggen wat we moeten doen: gewoon een stel leuke vrouwelijke journalisten en bladenmakers, die wel 50 zijn, maar nog lang niet oud.
