Het is weer eens zo ver: een inwendig onderzoek. Judith (51) ligt voor de tweede keer binnen een maand met haar knieën in de steunen van de behandeltafel bij de huisarts. Daar komt de eendenbek al aan.
‘Kun je even mee persen?’, vraagt de dokter. Gelukkig is het een vrouw, zij het een jonge vrouw, die, om maar een dwarsstraat te noemen, vast nog nooit bevallen is. Hoe vaak per dag zou zij dit onderzoek moeten uitvoeren? Moeten bejaarde vrouwen zich dit ook nog altijd laten welgevallen? Hoe oud was ik zelf ook alweer toen ik het voor het eerst moest? En zou de huisarts het gek vinden dat ik van voren wel schaamhaar heb, maar tussen mijn benen niet, of denkt een huisarts niet aan dat soort dingen?
Au.
Groter en scherper
De eendenbek, alias het speculum, is kouder, groter en scherper dan verwacht. Het lijkt erop dat de arts nogal moet wringen om hem naar binnen te krijgen. Zelfs als ik op haar verzoek mijn handen onder mijn billen plaats, wil het niet vlotten.
‘Momentje,’ zegt ze en trekt het ding weer weg. ‘Sorry, ik pak even een andere maat. Je lijkt van binnen net dertig, je baarmoeder ligt nog erg diep!’
Oké. Dat zou wel eens het vreemdste compliment kunnen zijn uit mijn hele leven, maar leuk om te horen is het wel…
Mirena-spiraal
Even later kijkt de arts dan eindelijk recht bij me naar binnen. Ik heb geen idee -of nou ja, wel een idee, natuurlijk- wat ze daar ziet. Een baarmoedermond, I presume. Als ik het goed begrijp, steken daar tegenwoordig de touwtjes (of het touwtje?) uit van mijn kersverse Mirena-spiraal. Een maand geleden liet ik dat plaatsen vanwege wel erg hevige menstruatiebloedingen. Het was alsof mijn lichaam dacht nog even goed van Jetje te gaan, nu het bijna voorbij is met die zooi.
Angst om zwanger te worden heb ik natuurlijk niet meer, nu ik in de overgang zit, maar evenzogoed word ik maand na maand stipt om de drie weken ongesteld -en hoe, zeg. Ik zit er echt niet meer op te wachten. Aangezien de natuur blijkbaar nog geen haast heeft om ermee te kappen, nam ik dus een spiraal, alsnog. Met zo’n spiraal, weet ik van jaren her, word je jarenlang niet ongesteld! Althans: zo ging dat bij mijn vorige Mirena. Nu lijkt het alsof ik voor deze hoogmoed word gestraft. Sinds het ding erin zit doe ik haast niets anders meer dan bloeden, en daarom lig ik nu hier.
‘De touwtjes zijn omhoog geklapt,’ meldt de dokter monter. ‘Dat geeft niet. Het spiraal zit verder prima in je baarmoeder, ik moest even nagaan of het er niet deels uitgezakt was.’
Ik antwoord iets van ‘hm-hm’ of ‘o ja,’ want wat moet ik daar nu op zeggen? Het bloedverlies -op dit moment overigens afwezig- is in ieder geval niet erg.
Het schroeft zo iemand anders open
Het voelt toch altijd weer vreemd, als er iemand letterlijk bij je naar binnen kijkt. Als de huisarts de eendenbek verwijdert, komt er wat vocht mee. ‘Bruin en brokkelig,’ naar haar zeggen. Ik ben 51, maar voel me 15, wanneer ik me blozend verontschuldig. De arts glimlacht naar me en zegt dat ik me geen zorgen moet maken, dat het heel normaal is. Ze spoelt het speculum goed af onder de kraan. Raar idee dat dat zo meteen misschien weer iemand anders openschroeft en van binnen bloot legt…
De vriendin bij wie ik even later koffiedrink huivert wanneer ik haar vertel waar ik vandaan kom.
‘Eendenbekken, speculums, hoe je ze ook noemt, ik vind het net blikopeners voor vagina’s,’ zegt ze, ‘ik haat ze! Ze zijn zo koud, met die randen, zo hard, op de verkeerde manier hard, het is feitelijk mensonterend, kunnen ze daar nou niet eens wat beters voor verzinnen?’
Zo erg als zij vind ik het nou ook weer niet, maar ik begrijp wel wat ze bedoelt. Leuk is anders. Waar komt het speculum eigenlijk vandaan?
Het bestond al in het oude Rome, ontdek ik online: in de as en het puin van Pompeï werden er diverse gevonden. Er zijn sindsdien verschillende modellen in omloop geweest, allen gebaseerd op twee van elkaar af te draaien lepels. Er staan vrij griezelige plaatjes van op Internet, sommige lijken nog het meest op kurkentrekkers.
De geschiedenis van de eendenbek
Het ontwerp van het model dat nu nog wordt gebruikt, de aan ons allen bekende eendenbek dus, wordt meestal toegeschreven aan een vrouw: Marie Anne Boivin (1773-1841), uit Versailles. Ze wilde geneeskunde studeren, maar koos, aangezien dat beroep alleen aan mannen was gegund, voor vroedvrouw. Ze werkte in een kliniek voor ‘gevallen vrouwen.’ Naast de eendenbek ontwierp en bedacht Boivin nog meer goede en tot op de dag van vandaag gebruikte oplossingen voor gynaecologische kwesties, ze schreef daar ook boeken over, maar haar naam raakte, zoals die van zoveel vrouwen die wetenschappelijke ontdekkingen deden, in de vergetelheid.
Mijn vriendin kijkt, nu we dit hebben achterhaald, ietsje welwillender: ‘Als de eendenbek door een vrouw ontworpen is, geloof ik wel dat er geen beter iets te verzinnen valt. Het leek me typisch een mannenbedenksel, maar nee dus. Misschien zou ik er thuis eens mee moeten oefenen… haha, grapje.’
Het zou wel kunnen. Online kun je daadwerkelijk een eendenbek voor thuisgebruik bestellen, ontdek ik nu. Wie zou dat in hemelsnaam willen? Daar komt mijn nieuwe vriend (55) binnen. Opgegroeid met een hardcore feministische moeder blijkt hij er meer van te weten.
Kuttenkijkclubjes
‘In de jaren zeventig had je hele kuttenkijkclubjes,’ vertelt hij. ‘Jezelf of elkaar opensperren, en dan maar fiks koekeloeren, met een spiegeltje bij de hand, dat deed iedereen toen, liefst in groepsverband. Bij ons thuis struikelde ik over de rondslingerende eendenbekken, joh, echt waar.’
Ik herinner me ineens dat deze praktijk ook in De schaamte voorbij van Anja Meulenbelt (1976), een heel bekend, persoonlijk verslag in romanvorm van onder meer Meulenbelts tijd bij de vrouwenbeweging, staat beschreven.
Mijn vriend blijkt er zelfs een lied uit die tijd over te kennen. Zijn moeder zat bij een vrouwenkoor dat strijdliederen zong over de man als onderdrukker, over vrijheid, gelijkheid, zusterschap. En over eendenbekken, dus:
‘Help jezelf, meid
En neem een speculum
Dadum dadum dadum
Voor twee vijftig heb je ‘m.’
Het lied gaat nog even door: ‘Weet je wat ook zo prachtig is/Een ongestelde kut/Ja dat is niet mis.’
Rare jongens, eh, meisjes, die jaren zeventigers! Of hadden ze eigenlijk groot gelijk?
Misschien ga ik mijn angstige vriendin ook maar eens een eigen eendenbek cadeau doen. Met Sinterklaas wellicht, in haar schoen. My first speculum!
NIEUW: SAAR CURSUSSEN Hey! Wist je dat we nu ook cursussen hebben? Niet van die niemendalletjes gemaakt door jonge meiden, maar stevige en slimme online trainingen gemaakt door en voor 50+ vrouwen. Kijk hier voor ons nieuwe cursusaanbod.
NU MET 15% INTRODUCTIEKORTING (gebruik bij het afrekenen de code: introductiekorting)
 ligt voor de tweede keer binnen een maand met haar benen wijd bij de behandeltafel.){kind=link}