Je dochter belt alleen als je iets van je moet, je zoon is een lamlul die liever blowt dan studeert. Als moeder droom je van een goed leven voor je kinderen, maar soms loopt het anders: ‘Hangt ze weer met dat suffe vriendje op de bank.’
Je zoon kiest ervoor te werken in een kroeg in plaats van zijn studie af te maken. Je dochter belt je alleen als ze iets van je nodig heeft en zal in de bus niet opstaan voor een hoogzwangere vrouw. En ondanks alles wat je erin hebt gestopt aan groente, wijze geldlessen en het nut van persoonlijke hygiëne, leeft je volwassen nazaat in een zwijnenstal, staat rood en eet zich vadsig aan afhaalmaaltijden. Het kan pijnlijk zijn te moeten constateren dat het kind waar je zo je best op hebt gedaan zijn potentieel niet waarmaakt.
“Ik word heen en weer geslingerd tussen woede dat ze er niet meer van maakt en het gevoel dat ik heb gefaald als moeder”, zegt Justine, wiens 24-jarige dochter een hbo-studie afbrak om geld te gaan verdienen en dat onmiddellijk uit te geven aan kleren en uitgaan. “Ze bouwt niets op, ze heeft totaal geen plan. Ik wou dat ze op zichzelf ging wonen, puur om er niet meer dag in dag uit getuige van te hoeven zijn.”
Justine is niet de enige die worstelt met een kind dat het anders doet dan je zou willen. “Frank heeft geen enkel excuus”, zegt Linda over haar zoon van 26. “Hij komt uit een hecht gezin. Geen scheiding, geen crises, geen geldzorgen, alle liefde en steun van de wereld. En toch vier opleidingen niet afgemaakt en een schuld van € 17.000. Gokken, gamen, blowen, foute vrienden. Wij praten en helpen, maar op een gegeven moment houdt het op. Leeftijdgenoten hebben inmiddels een goede baan, gaan op reis, hebben een relatie, een fatsoenlijk inkomen. Hij baalt ervan als hij dat ziet en dan heb ik met hem te doen. Zelf werkt hij in een callcenter, woont antikraak en is nog druk bezig die schuld af te lossen. Dit is niet het leven wat ik voor ogen had voor hem. Ik zal het nooit tegen hem zeggen, want ik hou van Frank, maar ik vind hem een loser.”
Toegeven dat je kind een beetje tegenvalt, is een van de weinige taboes dat nog overeind staat. Zo’n taboe dat er geen cijfers over zijn, al levert een rondje familietherapeuten bellen een voorzichtige schatting op dat een op de tien ouders teleurstelling voelt bij zijn of haar kind. Dit zijn logischerwijs de zwaardere gevallen, die bij een professionele hulpverlener terechtkomen. Afgaand op een alweer volstrekt niet representatieve belronde langs middelbare ouders, ligt dat aantal hoger (een op de zeven), maar is men veel milder. “Het is een hartstikke leuke meid, maar ze is lui en makkelijk”, zegt Sasha over haar dochter van zeventien. “Ik kan niet goed tegen die zesjesmentaliteit. En ik erger me eraan dat ze haar zaterdagbaantje afbelt omdat ze zogenaamd ziek is, terwijl ze alleen maar een kater van het stappen heeft. Mijn man en ik zijn aanpakkers, we hechten er belang aan ons aan afspraken houden. Zo gaat ze het natuurlijk niet redden in de echte wereld.”
De wrevel piekt rond het 21ste jaar: in de puberteit is er nog verrassend veel coulance, voor adolescenten is minder begrip. Veel ouders maken zich zorgen over de besluiteloosheid van kinderen rond de twintig, zijn teleurgesteld over het gebrek aan daadkracht of geërgerd dat ze nergens tegen kunnen. “Ik verwijt mezelf steeds vaker dat ik te aardig en hulpvaardig ben geweest”, zegt Paula, moeder van een dwaallicht van 24 dat geen aanstalten maakt zich als een volwassene te gedragen. “Uit liefde wilde ik hem beschermen en lekker lang kind laten zijn. Nu denk ik: we hadden de lat wel wat hoger mogen leggen. Strenger moeten zijn met geld, met afspraken. Niet onmiddellijk moeten zeggen dat hij niet hoefde te gaan toen hij het zeilkamp toch een beetje spannend vond. Feit is dat je als volwassene best veel ‘moet’ of je het nu leuk vindt of niet. Daar hebben we hem misschien toch niet goed op voorbereid.”
Ook Melanie verwijt zichzelf haar dochter van bijna dertig niet meer gevoel voor realisme te hebben bijgebracht. “We hebben misschien te vaak gezegd dat ze haar dromen moest volgen”, zegt ze. “Ze wil beroemd worden, doet vergeefs mee aan elke denkbare talentenjacht en maakt vlogs waar geen hond naar kijkt. Werken wil ze niet, want ze denkt dat ze elk moment kan doorbreken. Het is een schat van een meid, maar geen Glennis. Hoeveel afwijzing moet er overheen gaan voor ze dat zelf inziet?”
Teleurstelling kan diep vreten, zoals bij Cynthia wier zoon (eind twintig) geen studie, baan of relatie volhoudt in de veronderstelling dat hij wel iets beters kan krijgen. “Alle kritiek die ik op hem heb, voelt als verraad aan mijn eigen kind”, zegt ze. “Ik ben doodsbang dat hij denkt dat we niet van hem houden. Anderzijds is het vaak niet makkelijk om van hem te houden. Hij wil veel, maar geeft weinig. Het is pijnlijk om te erkennen dat hij niet iemand is die ik in mijn leven zou willen hebben, als we niet verwant waren.”
In bijna alle gevallen wint loyaliteit het uiteindelijk van de teleurstelling. “De ouder-kindrelatie is de langste, blijvende sociale connectie tussen mensen”, zegt psycholoog en coach Ria Hulzebos. “Het is een verbondenheid die vaak positief beleefd wordt door beide partijen. Alleen: ergernis, spanningen en ambivalente gevoelens horen hier ook bij.” Dat de onvoorwaardelijke liefde weleens een deukje oploopt naarmate een kind volwassener wordt, komt omdat je een andere, gelijkwaardigere relatie met elkaar krijgt. Je gaat kritischer naar elkaar kijken en je kind gaat onherroepelijk keuzes maken die je niet aan zag komen. “Hij zou medicijnen gaan studeren, maar draait nu voor een schijntje op als DJ op braderieën”, zegt Peet over haar zoon. “Ik zeg wenselijke dingen zoals ‘als je maar gelukkig bent’, al ik vind het een buitengewoon domme zet van hem.”
Bijkomende factor in de mate van teleurstelling is de komst van serieuze verkeringen die de intimiteit in je eigen gezin verstoren en de keuzes die je kind maakt behoorlijk kunnen beïnvloeden. “Ze was altijd een leuk, levendig meisje”, zegt Jeannette over haar dochter (22). “Slim, geestig, wilde na haar eindexamen een jaar gaan reizen. Ik heb dat ook altijd aangemoedigd. Al die plannen liepen echter stuk op haar suffe, ambitieloze vriendje dat het liefst met haar op de bank zit. En zij met hem. Voor hem heeft ze een stage in Parijs laten schieten en een studie gekozen waarbij ze thuis kon blijven wonen om hem elke dag te kunnen zien. En als ze samen nou nog eens wat zouden ondernemen, maar er zit gewoon niks in. Vergeet Bangkok, ik zou het al enig vinden als ze een weekendje naar Breskens gingen. Gaat niet gebeuren, het zijn burgerlijke bankhangers. Het vreet aan me. Ik kan mijn dromen die ik voor haar had nog niet loslaten.”
Ook Priscilla moet vaak op haar tong bijten om het gezellig te houden. “VWO heeft ze”, zegt ze over haar dochter. “HBO marketing. Op haar 23ste een prima baan bij Ahold met prachtige vooruitzichten. Onafhankelijk, financieel zelfstandig, precies zoals ik had gehoopt. Vier jaar en twee kinderen verder is ze een dikke moeke die niks anders doet dan haar kind naar school brengen en weer ophalen ‘want ik ben geen moeder geworden om mijn kinderen aan anderen over te laten’. Ze heeft een ouderwetse man die het prima vindt zo. Haar baan heeft ze opgegeven, ze maakt geen aanstalten om weer wat te gaan doen, ze is er helemaal uit. Haar vent is al een keertje vreemdgegaan, het is een kwestie van wachten tot die relatie klapt. En dan? Het huis staat op zijn naam, ze heeft geen geld en geen inkomen. Het zijn mijn zaken niet, maar ik maak me zorgen. Elke dag. Elke nacht.”
Dat ouders nogal eens teleurgesteld zijn in hun opgroeiende kind, heeft veel te maken met de moderne maatschappij. “Mensen krijgen minder kinderen dan vroeger en kiezen er bewuster voor”, zegt Hulzebos. “Vroeger gingen ouders er vaak van uit dat de ouder-kindband er gewoon was en dat liefde, dankbaarheid en respect hier vanzelfsprekend uit voortvloeide. Tegenwoordig proberen ouders er alles aan te doen om hun kinderen gelukkig te houden. Deels om ze te beschermen tegen de ‘boze’ buitenwereld, maar deels ook om zich verzekerd te weten van hun liefde. Als iets waarin je zoveel investeert niet het gewenste rendement oplevert, dan kan dat hard aankomen. Het is dan zaak niet alleen je kind los te laten, maar ook je eigen dromen en verwachtingen rond hem of haar. En proberen te houden van het kind dat je hebt, in plaats van je vast te bijten in het kind dat je zou willen hebben.”
Hoe moeilijk je kind dat soms ook maakt. “Mees (26) is slim”, zegt Babette. “Goed in wiskunde, prachtige cijfers voor economie, geestig, vlot. Maar ook materialistisch. Als tiener al aan het handelen: oude scooters kopen, oplappen en met winst verkopen. Dat hij ondernemer zou worden, dat was vrij snel duidelijk. Maar we hadden toch liever niet de politie aan de deur gehad omdat hij op zijn zeventiende aan het binnenlopen was op een illegaal piramidespel. Lesje geleerd? Niks daarvan, hij is geobsedeerd door makkelijk rijk worden en is inmiddels al meerdere keren opgepakt. Tussendoor woonde hij thuis, hadden we hier steeds de politie aan de deur omdat zijn enkelband al afging als hij naar de schuur liep. Momenteel zit hij een celstraf uit voor drugs dealen. Ik sta doodsangsten uit om zijn veiligheid en maak me zorgen over die van ons. Ik begrijp het niet. Ik snap gewoon niet hoe je van thuis uit normen en waarden ingeprent krijgt en dan zulke dingen kunt doen.”
Soms komt het daadwerkelijk tot een breuk. “Mijn dochter stemt PVV”, zegt Leontine. “Ze zegt nare dingen over Turken en Marokkanen en domme dingen over vluchtelingen. Ik weet dat ze een klein hartje heeft, elke aangereden egel gaat mee naar huis om te worden opgelapt. Maar buitenlanders vormen haar blinde vlek. Met haar praten heeft het beeld versterkt dat ze bitter weinig geeft om de omstandigheden van anderen. Omdat het altijd op ruzie uitliep, hebben we elkaar eerder dit jaar vijf maanden niet gezien of gesproken. Dat was pijnlijk. Inmiddels hebben we weer contact, zodra het over neutrale dingen gaat – egels, vakanties – gaat het goed. Maar ik vier mijn verjaardag niet meer zodat ik haar niet in een breder gezelschap hoef uit te nodigen. Het is al erg genoeg dat mijn dochter een racist is, dat hoeven vrienden niet ook nog eens te weten.”
Hoe hou je het gezellig, met een kind dat het anders doet dan je had gehoopt? “Het is onlogisch om een kind jarenlang klaar te stomen voor zelfredzaamheid en eigen oordeelvorming en dan gefrustreerd te raken als hij of zij daadwerkelijk zelfstandige beslissingen neemt”, zegt Hulzebos. “De meeste ouders lopen daar echter vroeg of laat toch tegenaan. De kunst is dan niet aldoor kritiek te hebben. Ga wel het gesprek aan om te kijken waarop je kind zijn of haar keuzes heeft gebaseerd en of het de consequenties van die keuzes overziet. Meestal houdt het daarmee op. Voor kinderen is goedkeuring van hun ouders enorm belangrijk, maar iedere meerderjarige mag zelf bepalen wat hij met zijn leven doet, ongeacht of zijn ouders dat een goed of slecht idee vinden. Niet mee bemoeien, niet meteen helpen als het misgaat. Wat je wilt, is dat een kind onafhankelijk beslissingen durft te nemen en op eigen benen staat. Dat maakt het de moeite waard door je eigen teleurstelling heen te bijten.”
ILLUSTRATIE: CLAUDIE DE CLEEN
NIEUW: SAAR CURSUSSEN Hey! Wist je dat we nu ook cursussen hebben? Niet van die niemendalletjes gemaakt door jonge meiden, maar stevige en slimme online trainingen gemaakt door en voor 50+ vrouwen. Kijk hier voor ons nieuwe cursusaanbod.
NU MET 15% INTRODUCTIEKORTING (gebruik bij het afrekenen de code: introductiekorting)
