Er zijn duizenden artikelen en boeken geschreven over de menopauze maar nog steeds zijn er bekende vrouwen die zich rot schrikken van hun eerste opvlieger en luidkeels het taboe van de overgang willen doorbreken. Hallo, hebben jullie onder een steen gelegen of zo?
In Trouw stond een interview met Brigitte Kaandorp. Uit één opmerking blijkt dat ze in de overgang is. ‘Ikben 56,’ zegt ze tegen de interviewer, ‘dus ook belast met hormonen. Het is geen interessant onderwerp, de overgang, maar het is wel aan de hand.’
Punt. Verder niks. Wat een verademing.
Lees ook: Nee dokter, het is niet de overgang. Het is hartfalen
In de jaren zeventig gingen onze moeders naar VIDO (Vrouwen In De Overgang)-groepen, een soort Moedermavocursus over de menopauze: heel nuttig, want toen zat de overgang nog wél flink in de taboesfeer. Er verschenen boeken van feministes als Germaine Greer en Anja Meulenbelt, die beschreven wat een hel hun eigen overgang was. Vrouwenbladen schreven over de overgang, in zelfhulpboeken las je erover, en vijftien, twintig jaar later verschenen er websites en forums op internet die de overgang uitentreuren uitlegden en bespraken. Opvliegers, stemmingswisselingen, chagrijn, uitputting, droge vagina, slaapproblemen, nachtzweten, vergeetachtigheid, taillevervaging, urineverlies – you name it, het was uitgebreid terug te vinden door iedereen die ‘overgang’ kon intikken op Google.
Het taboe was inmiddels lekker doorbroken. Toch? Maar nee. Vanaf eind 2010, het moment dat ik zelf zo’n beetje aan de overgang begon, kregen ook bekende vrouwen uit mijn generatie (ik ben van 1962) symptomen en lieten dat luidruchtig weten. Actrice Yvonne van den Hurk was de eerste; ze maakte er een voorstelling over, de Hormonologen. Prima, dacht ik eerst, leuke vrouw, ben benieuwd. Totdat uit interviews bleek dat ze vooral een missie had: ze wilde het ‘angstvallige zwijgen over die opgekropte, weggepoetste, lastigste periode in een vrouwenleven’ doorbreken. Ze had namelijk zelf ‘geen idee’ gehad, en vele vrouwen met haar niet: die werden erdoor ‘overvallen’ en liepen ‘jaren’ rond met ‘klachten waarvan ze geen idee hebben dat ze bij de overgang horen’: ‘Vrouwen worden overal droger. Wist ik ook allemaal niet.’ Triomfantelijk verklaarde ze in Opzij: ‘De overgang is een van de laatste taboes in Nederland.’
Huh? Oké, maar na de Hormonologen was definitief het taboe eraf. Toch? Nee, hoor. Ruim twee jaar later trok Journaliste Ingeborg Beugel haar kop uit het zand: ze maakte een in vele talkshows besproken documentaire over haar eigen overgang. De tekst in de tv-gids luidde: ‘Zoals zoveel vrouwen overviel het programmamaakster Ingeborg Beugel volkomen. Ze was geïrriteerd, in de war, depressief, onhandelbaar en had geen zin meer in sex. Ze herkende zichzelf niet meer en dacht dat ze gek werd. Beugel ging alleen wonen en nam er naast haar vaste partner een man bij. Veel te laat kwam ze erachter dat deze ingrijpende veranderingen in haar leven te maken hadden met iets waarvan ze dacht dat het háár nooit zou overkomen: de overgang. Tot haar eigen verbazing was ze totaal niet voorbereid en wist ze er bijna niets van. Om het taboe te doorbreken, maakt ze er de documentaire Uitgebloe(i)d? over.’ De gemiddelde verstandige vrouw van mijn leeftijd wist inmiddels alles van de overgang, maar bleef dankzij Ingeborg zitten met heel andere vragen. Zoals: een relatie met twee mannen, komt dat door de overgang? #hoedan?
Maar goed, sinds Yvonne en Ingeborg wisten we echt van de hoed en de rand. Toch? Nou nee. Schrijfster Francine Oomen lag namelijk nog onder een steen te slapen en werd zo mogelijk nog verwarder dan Ingeborg Beugel wakker. Ze raakte overspannen, werd ineens heel warm en rood (hééééé wat zou dat nou kunnen zijn?) en had last van ‘breinblubber’ en talloze klachten waarin elke verstandige vrouw de overgang herkent, maar Francine wist van niks: ‘De overgang, hoezo? Ik bleek niets van het hele fenomeen af te weten.’ ‘Oomen sloeg aan het researchen en ontdekte dat er nog maar weinig bekend is over deze levensfase, waar toch elke vrouw mee te maken krijgt,’ tikte een journalist met droge ogen op nadat Francine haar boek Oomen stroomt over had gepubliceerd, waarin ze uitgebreid verslag deed van haar wonderlijke ontdekkingstocht.
Dus nu was het taboe dan eindelijk doorbroken. Toch? En dan ligt er, dit voorjaar, een persbericht op mijn bureau. ‘Isa Hoes en Medina Schuurman spelen de voorstelling Met Open Vizier. In het stuk verkennen en analyseren zij de positie van de ouder wordende vrouw in de moderne maatschappij. Ze halen het ouder worden en de overgang uit de taboesfeer.’
UIT DE WAT??? Godallemachtig, dat kun je toch niet menen.
Beste Yvonne, Ingeborg, Francine, Isa en Medina, ik vond jullie altijd leuke vrouwen, maar jullie lijken wel een stelletje domme gansjes als je zo verbaasd staat te doen over de menopauze. Lees eens een boek of zo. Of google ‘overgangsverschijnselen’. Noem iets niet een taboe omdat jij toevallig al die tijd met je kop in het zand hebt gestaan. Of omdat je zo nodig jouw individuele ontdekkingen en beslommeringen vanaf de preekstoel of het podium aan de mensen wilt brengen om ze bewust te maken. Dat zijn we namelijk allang al.
En Brigitte, ik wens vurig dat jij eens een leuke voorstelling maakt over de overgang, want dat kun je, dat weet ik zeker. Maar wáág het niet het woord taboe in de mond te nemen, anders stamp ik je hoofd tot breinblubber.
