Vreemdgaan mag niet. Dat was altijd de heersende gedachte. Maar de Belgische psychotherapeut Esther Perel denkt daar anders over. Zij is de enige die vreemdgaan vanuit een heel ander – deels positief – perspectief in de ogen durft te kijken. Je zou er bijna zin in krijgen.
Ik ontdekte Esther Perel een paar jaar geleden via een TED Talk. Ze sprak over relaties en onderzocht waarom mensen vreemdgaan. Als een van de eersten durft Perel, een Belgische psychotherapeut en auteur, zich hardop af te vragen waarom zo ontzettend veel mensen vreemdgaan. Eerst waren het mannen, nu zijn ook vrouwen aan de beurt om buitenhuis op zoek te gaan naar liefde.
Aan de ene kant, zegt ze, is het niet gek dat mensen nu veel meer vreemdgaan dan vroeger. Relaties duren langer, we worden ouder, de mogelijkheden en verleidingen op het gebied van scheiden en seks zijn talrijk. Hoe knap is het dat er zoveel mensen toch bij hun partner blijven en hem/haar trouw blijven?
Geloof me, ik ben niks van plan, maar het fascineert me mateloos. Ik begon The State of Affairs: Rethinking Infidelity ongeveer drie jaar geleden te lezen, en ik heb het nog steeds niet uit – alleen omdat ik het niet wil. Elke pagina bevat onoverkomelijke wijsheid en informatie. Ik zou vele dagen en nachten doorbrengen met nadenken over een idee of een bepaalde ontdekking.
Perel heeft moderne relaties opnieuw bekeken en een nieuwe betekenis gegeven. Ze bespreekt huwelijk, ontrouw, liefde en monogamie als geen ander. Haar ideeën zijn nieuw, rationeel en soms schokkend. Perel was de eerste die ons vertelde dat een affaire niet het einde van een relatie betekent. En een affaire hebben betekent niet altijd dat er iets ontbreekt in de relatie – het betekent dat er iets in ons ontbreekt. Ze verwoordt het als volgt:
“We zijn niet zozeer op zoek naar een andere minnaar, maar naar een andere versie van onszelf.”
In een wereld die bedrog associeert met eindes, verbrijzelt Perel onze overgeërfde percepties en vertelt ons dat bedrog zou kunnen dienen als een venster naar iets totaal anders en nieuws. Ze denkt zelfs dat relaties kunnen opknappen van een potje vreemdgaan, omdat daarmee alles op scherp wordt gezet. Er zijn mensen die er boos over blijven, er zijn mensen die een tijdje boos zijn en dan weer op de oude voet doorgaan. En er zijn mensen die na het vreemdgaan van een van de partners, een heel nieuwe relatie met elkaar beginnen. Zij transformeren hun relatie naar een hoger niveau.
Raadt ze het dan aan, vreemdgaan? Nee. Daarover zegt ze het volgende: “Mensen worden soms ook heel verlicht als ze de diagnose kanker krijgen, maar daarmee raad ik kanker krijgen niet aan.”
Hier is een glimp van wat Perel in petto heeft voor iedereen die ooit een relatie heeft gehad:
“Scheiden gebeurt tegenwoordig niet omdat we ongelukkig zijn, maar omdat we gelukkiger zouden kunnen zijn.”
“Soms, als we de blik van een ander zoeken, is het niet onze partner van wie we ons afkeren, maar de persoon die we zijn geworden. We zijn niet zozeer op zoek naar een andere minnaar, maar naar een andere versie van onszelf.”
“De grote illusie van toegewijde liefde is dat we denken dat onze partners van ons zijn. In werkelijkheid is hun afgescheidenheid onaantastbaar en hun mysterie is voor altijd ongrijpbaar. Zodra we dit kunnen erkennen, wordt aanhoudend verlangen een reële mogelijkheid.”
“Als we een partner selecteren, committeren we ons aan een verhaal, maar blijven we altijd nieuwsgierig. Van welke andere verhalen hadden we deel kunnen uitmaken? Zaken bieden ons een kijkje in die andere levens, een kijkje in de vreemdeling binnenin. Overspel is vaak de wraak van de verlaten mogelijkheden.”
“Tot nu toe was monogamie de standaardinstelling, en het gaat uit van de premisse (hoe onrealistisch ook) dat als je echt liefhebt, je je niet langer tot anderen aangetrokken zou moeten voelen.”
“We verwachten dat onze toegewijde relaties zowel romantisch als emotioneel en seksueel bevredigend zijn. Is het een wonder dat zoveel relaties bezwijken onder het gewicht van dit alles?”
“Maar één thema komt herhaaldelijk terug: affaires als een vorm van zelfontdekking, een zoektocht naar een nieuwe (of verloren) identiteit. Voor deze zoekers is ontrouw minder waarschijnlijk een symptoom van een probleem, en wordt het vaker beschreven als een uitgebreide ervaring die groei, verkenning en transformatie met zich meebrengt.
“Monogamie betekende vroeger één persoon voor het leven. Nu betekent monogamie één persoon tegelijk.”
“Onze partners zijn niet van ons; ze zijn alleen in bruikleen, met een optie om te verlengen – of niet. Wetende dat we ze kunnen verliezen, hoeft de toewijding niet te ondermijnen; het vereist eerder een actieve betrokkenheid die paren op de lange termijn vaak verliezen. Het besef dat onze dierbaren voor altijd ongrijpbaar zijn, zou ons, in de meest positieve zin, uit zelfgenoegzaamheid moeten halen.”
“Het is moeilijk om verlangen te ervaren als je gebukt gaat onder bezorgdheid.”
“Als je begint te voelen dat je te veel delen van jezelf hebt opgegeven om bij je partner te zijn, dan zul je op een dag uiteindelijk op zoek gaan naar een andere persoon om opnieuw contact te maken met die verloren delen.”
“Acceptatie betekent niet voorspelbaarheid. Seks is niet altijd voor elf uur ’s avonds – het is ook ‘afspreken in een hotelkamer om 12.00 uur’. Wat je voelt tijdens het daten kan thuis bestaan, als je het niet verstikt.’
