Barbara’s moeder koos zelf voor het moment van haar dood: “Dit paste bij haar”

Journalist en schrijver Barbara van Beukering (54) kijkt sinds het overlijden van haar moeder heel anders tegen de dood aan. “De avond voordat ze overleed hebben we twee flessen Chablis gedronken en het heel fijn gehad. Ze had met iedereen gesproken en afscheid genomen. Voor haar was dit het juiste moment om te gaan.”

“Ik had een moeizame verhouding met de dood. Mijn vader is vijfentwintig jaar geleden op een nare manier gestorven. Hij had darmkanker en zijn einde was gruwelijk en pijnlijk. Ik heb daar jaren last van gehad, ik droomde erover, het stond op mijn netvlies gebrand. Later ben ik ook vrienden aan kanker verloren, Martin Bril bijvoorbeeld, en nee, hij stierf ook geen mooie dood. Het einde is voor sommige mensen echt een lijdensweg.

Mijn moeder heeft het anders gedaan. Ook zij kreeg de diagnose darmkanker en hoewel de artsen nog behandelmogelijkheden zagen, zei ze resoluut: ‘U ziet mij hier niet meer terug.’ Ze had te veel mensen op een nare manier aan hun einde zien komen door deze ziekte. Operaties en bestralingen wilde ze daarom niet, want ze wist dat de kans bestond dat ze alsnog met lekkende darmnaden zou komen te zitten. De maanden na haar diagnose waren mooie maanden. Elke dag om vijf uur serveerde ze een borrel met hapjes en kwamen er vrienden over de vloer met wie ze kon praten en van wie ze afscheid kon nemen.

Toen ze pijn begon te krijgen is ze naar de huisarts gestapt en heeft ze om euthanasie gevraagd. De huisarts stond dat toe vanwege de ongeneeslijkheid en onomkeerbaarheid van haar ziekte, maar de eerste SCEN-arts (een tweede arts die zijn goedkeuring moet geven aan het euthanasieverzoek) wees het af. Hij vond dat er nog geen sprake was van ondraaglijk lijden en dat het te vroeg was om tot euthanasie over te gaan. Ik ben nog naar die man toegegaan en dat is hoog opgelopen. “Wat wil je dan?”, vroeg ik, “Moet ze eerst haar eigen poep overgeven en mag ze dan pas gaan?” Ik kon het niet begrijpen dat mensen ontnomen wordt om op een zelfgekozen moment te gaan.

Gelukkig kwam er uiteindelijk een SCEN-arts die het euthanasieverzoek wel goedkeurde. Vier maanden na haar diagnose is mijn moeder overleden. De avond ervoor hebben we nog twee flessen Chablis gedronken en het heel fijn gehad. Ze wilde niet dat ik er de volgende dag bij zou zijn. Ze zei: “Dan ga je huilen en dan kan ik het niet meer.” Toen ik die laatste avond van haar naar huis fietste wist ik dus dat ik haar voor het laatst levend had gezien. Natuurlijk was dat moeilijk, maar ik wist dat zij dit heel graag zo wilde en daarom was ik er rustig onder. De volgende dag om 12 uur ’s middags stond de euthanasie gepland. Mijn moeder heeft een paar koppen koffiegedronken, de krant gelezen, drie sigaretten gerookt en toen stond de huisarts op de stoep. Mijn man, kinderen en ik zagen haar om tien voor twaalf aan komen fietsen, omdat wij ons verzameld hadden bij een café tegenover haar huis. Het is uiteindelijk heel snel gebeurd. Ik denk dat ik al om kwart over twaalf gebeld werd door de huisarts en ik ben toen meteen haar huis in gerend. Het was fijn om haar nog even vast te houden terwijl ze nog warm was. Het is goed zoals het ging. Na haar dood heb ik ook niet gedroomd zoals na de dood van mijn vader. Dit paste bij mijn moeder. De mogelijkheid om zelf te kunnen beschikken over haar leven was heel belangrijk voor haar.

Mijn moeders zelfgekozen einde heeft mijn blik op de dood veranderd. Ik ben er niet langer bang voor. Dat heeft ook te maken met het boek over dood en afscheid nemen dat ik ben gaan schrijven: Je kunt het maar één keer doen. De dood hoort bij het leven en als je erover nadenkt en erover praat, dan kun je de regie houden over je einde. In Nederland zijn we helaas nog niet zover. Ik vind dat jammer, want ik ben inmiddels heel wat mensen tegengekomen van wie een familielid of vriend het recht op de dood graag in eigen hand had willen nemen, maar dat dat niet kon omdat het wettelijk niet mag. Juist daarom heb ik me ook verbonden aan de Coöperatie Laatste Wil die ervoor strijdt om een laatstewilmiddel onder de leden te kunnen verstrekken. Als ik zie hoe groot het verschil was tussen de dood van mijn vader en die van mijn moeder, kan ik niet anders dan deze vereniging een warm hart toedragen. Ik hoop dat het in de nabije toekomst zover komt dat we zelf mogen bepalen wanneer we niet meer willen leven en dat we dan op een humane manier kunnen sterven.”