Als vrienden gaan scheiden: ‘De gedachte dat ik met haar ex zou appen, vond ze onverdraaglijk’
Scheiden is schering en inslag onder vijftigers die lang bij elkaar zijn geweest – en dat is pijnlijk voor de stellen in kwestie, maar ook voor hun vrienden, zo weet freelance-journalist Esther Goedegebuure. ‘Hoewel ik haar bewonder om haar sprong in het diepe, fiets ik droef naar huis. De zoveelste lange relatie is gestrand. Is dan niets meer heilig?’
Als ik op het punt sta te gaan slapen, zie ik een gemiste oproep van een vriendin die ik al een poosje niet gesproken heb. Midden in de nacht schiet ik in rampdenken. Zou er iets met een van haar kinderen zijn, of met onze gemeenschappelijke vriendin, die al een poos in een depressie zit? Allerlei horrorscenario’s waarin verkeersongelukken, kanker en suïcide een hoofdrol spelen, jagen door mijn kop.
De volgende dag, als de demonen weer in hun holen zijn gekropen, race ik van afspraak naar afspraak en is het telefoontje naar de achtergrond verdwenen. Die avond belt ze weer. Op mijn bezorgde vraag hoe het gaat antwoordt ze automatisch met ‘goed’. Behalve dan dat zij en haar man gaan scheiden. Van alle onheilstijdingen had ik deze niet aan zien komen. Scheiden? Zij? Ze zijn een heel leven samen, kennen elkaar sinds hun studententijd.
Via mijn werk leerden wij elkaar kennen en als kwartet zijn we altijd bevriend gebleven. We kregen tegelijkertijd kinderen en met onze gezinnen ondernamen we van alles, van picknicks tot Efteling-uitjes. Toen onze kinderen zoetjes aan zelfstandiger werden en uit elkaar groeiden, hervatten wij het dubbel daten. We hadden regelmatig lange copieuze diners, met veel wijn en temperamentvolle gesprekken. We gingen vaak samen naar het theater en de film, deelden veel interesses. We kennen elkaar door en door. Tenminste, dat dacht ik.
Van een huwelijkscrisis had ik nooit iets gemerkt.
Vanzelfsprekend hadden zij wel eens hun dingetjes, zoals iedereen die lang samen is die heeft. Maar waar mijn lief en ik er stevig op los kunnen kibbelen, zijn zij juist van het harmoniemodel, wat maakt dat dingen al snel met de mantel der liefde werden bedekt. Zou dat hebben meegespeeld? Waren ze niet uit elkaar gegroeid als ze het wat vaker hadden laten knetteren? Had het uitgemaakt als ze wel in staat waren geweest om vuur en gal te spuwen en regelmatig met elkaar in conclaaf waren gegaan?
Behalve verbijsterd ben ik ook verdrietig. Want ik besef onmiddellijk dat dit het einde is van dat kwartet waar ik zo aan gehecht was. De dagen na het nieuws blijf ik maar door het fotoalbum op mijn telefoon scrollen. Al die etentjes, uitjes, weekenden weg zullen geen vervolg krijgen.
Ik merk aan alles dat ze hun vrienden hebben verdeeld. Wij gaan met haar mee. Met hem probeer ik contact te zoeken maar vang steeds bot. Het verdriet is volgens mijn vriendin te vers, hij is er nog niet aan toe om het met iedereen te delen.
Loyaliteit
Wie de illusie heeft dat je na een scheiding met beide partijen bevriend kunt blijven, komt bedrogen uit. Als de vrienden zelf al niet een keuze hebben gemaakt, dwingen ze jou te kiezen. Misschien niet eens zo direct maar de ervaring leert dat het niet op prijs gesteld wordt om ook contact met de ander te houden, zeker niet door de meest kwetsbare van de twee. Daar kwam ook mijn vriendin Mirjam door schade en schande achter.
‘’Toen mijn zus werd verlaten door haar vrouw waren mijn man en ik echt in de rouw,” vertelt Mirjam. “Mijn zusje ging kapot van verdriet, haar hart was in stukken uit elkaar gespat. We waren altijd heel hecht geweest, dus ik trok me haar leed enorm aan en probeerde er voor haar te zijn daar waar ik kon.” Los van de zorgen die Mirjam had om haar zus – ze is vaak ziek van de vraag geweest of ze ooit weer de oude zou worden – voelde de breuk ook als een groot verlies voor haar en haar man. “Mijn zus en haar vrouw waren samen een sterk element geweest in ons gezinsleven. We gingen iedere zomer met elkaar naar Portugal, ze waren gek op onze kinderen.” Ook zij vieren waren een heel goed setje. “Ik hield echt van haar, en ook mijn man en mijn schoonzusje klikten heel goed. Zij hoorde bij ons, we konden ons niet voorstellen dat ze uit ons leven zou verdwijnen.” Dus probeerden ze aangelijnd te blijven, door af en toe te bellen, of een kop thee met haar te drinken in de stad. “Mijn zus trok dat absoluut niet. Hoeveel aandacht ik ook aan haar en haar liefdesverdriet besteedde, de gedachte dat ik of mijn man ook maar met haar ex zouden appen, vond ze onverdraaglijk. Mijn zus eiste honderd procent loyaliteit.” Mirjam koos logischerwijs voor haar zusje en zette het contact met haar ex even in de ijskast. “We begrepen het ook wel. Ze was bang dat wij meer zouden weten dan zij, dat we dingen zouden horen over haar nieuwe liefde bijvoorbeeld. Jaren later, toen mijn zus inmiddels al lang en breed weer samenwoonde met een nieuwe verkering, hebben wij weer eens met onze voormalige schoonzus gegeten. Maar zelfs toen werd mijn zus woedend toen ze dat hoorde.”
Nieuwe start
Contact houden met een stel dat uit elkaar gaat is niet zonder risico op een breuk met beiden, ervaarde Babette. “Toen wij tijdelijk in Singapore woonden en onze beste vrienden uit Den Haag uit elkaar dreigden te gaan, voelden we ons zo rot dat we niet dicht in de buurt waren om hen te steunen dat we bijna failliet gingen aan de telefoonrekening; het was nog voor je kosteloos kon bellen via what’sapp.” Om de beurt hingen ze dan weer met hem, dan weer met haar aan de lijn. Slapeloze nachten heeft het ze gekost, en uiteindelijk ook de vriendschap met alle twee. “Toen ze weer bij elkaar kwamen, bleek dat ze onze coaching en bijstand hadden ervaren als impertinent. Waarom precies, is ons nooit helemaal duidelijk geworden. Misschien schaamden ze zich achteraf voor alles wat ze met ons hadden gedeeld. Misschien hadden wij af en toe te driftig ingestemd met hun geklaag als hij het over haar als aandachttrekkend zeikwijf had of zij over hem als egoïstische klootzak. Misschien waren we te eerlijk geweest. Hoe dan ook, dat je het nooit goed kunt doen is me wel duidelijk.”
Behalve dat het intens treurig is als je dierbaren uit elkaar gaan, kan het ook confronterend zijn voor je eigen relatie. Zeker als je min of meer in dezelfde fase van het leven verkeert. Zoals we zo’n jaar of 25 terug allemaal in een huwelijksgolf verkeerden, waar je iedere weekend op een bruiloft op kon komen draven, hebben scheidingen ook de neiging elkaar op te volgen. Waar trouwen besmettelijk is, zijn echtscheidingen dat ook. Dat is zelfs wetenschappelijk bewezen.
De Amerikaanse universiteiten van Brown, Harvard en San Diego deden onderzoek naar het aanstekelijke effect van echtscheidingen. Wat blijkt: als iemand uit je vriendenkring gaat scheiden, ben je maar liefst 75% meer geneigd om dit voorbeeld te volgen. Hoe meer van je vrienden gaan scheiden, hoe groter dit percentage wordt.
Goede vrienden vergelijken zich met elkaar. Als een stel waarvan je dacht dat het gelukkig was onverwacht uit elkaar gaat, wordt het onvoorstelbare blijkbaar een optie.
Mijn vriendin Elisah: “Via de basisschool van onze kinderen hadden mijn man en ik een vast setje vrienden. We vormden zo’n groep die met elkaar op wintersport ging, samengebracht door de vriendschappen van onze kinderen. Inmiddels hebben al onze kinderen eindexamen gedaan, de meeste studeren en wonen niet meer thuis. We zitten allemaal in een heel andere fase van ons leven. De afgelopen anderhalf jaar zijn twee van de zes stellen uit elkaar gegaan. Een van die vrouwen is er slecht aan toe maar die ander is aan een nieuw hoofdstuk begonnen en helemaal opgebloeid. Ze woont met haar nieuwe vriend op een woonboot buiten de stad en geeft ongeveer licht van geluk.” Die scheidingen hebben wat losgemaakt in haar eigen hoofd en hart. “Waarom zou je jezelf niet een nieuwe start gunnen? Mijn man ik zijn goed in de context van ons gezin. Maar nu de kinderen hun eigen leven hebben en ook in onze vriendenkring van alles aan het schuiven is, is de vanzelfsprekendheid op losse schroeven komen te staan. We zijn goede vrienden maar niet meer hele gepassioneerde geliefden. Hij weet dat dit me bezighoudt maar heeft zelf geen twijfel. Dat maakt dat ik ook niet helemaal verder kom.” Elisah is niet verliefd op een ander en voelt geen acute drang om uit elkaar te gaan, maar: “Als ik eerlijk ben, wacht ik misschien op een externe kracht die de situatie forceert.”
Geklungel en gemis
Het stomme toeval wilde dat ik in de dagen voor mijn vriendin me belde met het slechte nieuws over de scheiding, ik net een podcast had opgenomen met relatietherapeut Joey Steur. Daarin spraken we over het verschil tussen de partnerrelatie en de ouderrelatie. In het eerste ben je samen de geliefden, het stel dat je ook was voor je kinderen kreeg. In het tweede geval vorm je met elkaar de pijlers onder het gezin. In de jaren dat de kinderen klein zijn is de focus vooral gericht op de ouderrelatie. Alle aandacht die er is voor de kinderen kan roofbouw plegen op de aandacht voor elkaar. Zeker als je daarnaast alle twee een baan hebt en nog een beetje je best wil doen voor een sociaal leven buiten het gezin, dreigt de partnerrelatie in die jaren wel eens leeg te lopen, zegt Joey Steur. Als partners zo slim zijn om in therapie te gaan en bij Joey op de bank terechtkomen, blijkt vaak dat de band zo plat als een dubbeltje is geworden. Als de kinderen ouder zijn, minder praktische zorg nodig hebben of zelfs het huis uit zijn, dan valt pas op dat de partnerrelatie ernstig tekort is gekomen. Dat verklaart het scheiden op latere leeftijd, na een lang huwelijk.
Ook mijn vriendin Myra gaat uit elkaar nu haar laatste kind het diploma zo goed als binnen heeft geharkt. “Het was daarvoor een gedachte die ik niet toe kon laten. Ons gezin vroeg zoveel aandacht, ik kon het me gewoon niet permitteren om uit elkaar te gaan. Ik durfde het de kinderen niet aan te doen maar eigenlijk mezelf ook niet, omdat ik me niet voor kon stellen hoe ik dat praktisch en financieel had moeten regelen. Nu de kinderen op eigen benen staan, merk ik dat ik behoefte heb om mezelf weer wat meer te gunnen.” Ze vertelt het me met rode konen tijdens een lunch. Hoewel ik Myra ergens bewonder om haar sprong in het diepe, die haar zichtbaar goed doet, fiets ik toch een beetje droef naar huis. Ik had weliswaar geen innige band met haar man, maar ik knap er toch niet van op dat de zoveelste lange relatie is gestrand. Is dan niets meer heilig?
Als ik mijn eigen man thuis tref, met wie ik bijna een kwart eeuw samen ben, tel ik mijn zegeningen. Een nieuw hoofdstuk op een woonboot buiten de stad klinkt misschien opwindend, maar ik associeer een scheiding vooralsnog vooral met ongemak, geklungel en gemis. Er is in deze levensfase al genoeg om afscheid van te nemen.
TEKST: Esther Goedegebuure
Als vrienden gaan scheiden: ‘De gedachte dat ik met haar ex zou appen, vond ze onverdraaglijk’
Scheiden is schering en inslag onder vijftigers die lang bij elkaar zijn geweest – en dat is pijnlijk voor de stellen in kwestie, maar ook voor hun vrienden, zo weet freelance-journalist Esther Goedegebuure. ‘Hoewel ik haar bewonder om haar sprong in het diepe, fiets ik droef naar huis. De zoveelste lange relatie is gestrand. Is dan niets meer heilig?’
Als ik op het punt sta te gaan slapen, zie ik een gemiste oproep van een vriendin die ik al een poosje niet gesproken heb. Midden in de nacht schiet ik in rampdenken. Zou er iets met een van haar kinderen zijn, of met onze gemeenschappelijke vriendin, die al een poos in een depressie zit? Allerlei horrorscenario’s waarin verkeersongelukken, kanker en suïcide een hoofdrol spelen, jagen door mijn kop.
De volgende dag, als de demonen weer in hun holen zijn gekropen, race ik van afspraak naar afspraak en is het telefoontje naar de achtergrond verdwenen. Die avond belt ze weer. Op mijn bezorgde vraag hoe het gaat antwoordt ze automatisch met ‘goed’. Behalve dan dat zij en haar man gaan scheiden. Van alle onheilstijdingen had ik deze niet aan zien komen. Scheiden? Zij? Ze zijn een heel leven samen, kennen elkaar sinds hun studententijd.
Via mijn werk leerden wij elkaar kennen en als kwartet zijn we altijd bevriend gebleven. We kregen tegelijkertijd kinderen en met onze gezinnen ondernamen we van alles, van picknicks tot Efteling-uitjes. Toen onze kinderen zoetjes aan zelfstandiger werden en uit elkaar groeiden, hervatten wij het dubbel daten. We hadden regelmatig lange copieuze diners, met veel wijn en temperamentvolle gesprekken. We gingen vaak samen naar het theater en de film, deelden veel interesses. We kennen elkaar door en door. Tenminste, dat dacht ik.
Van een huwelijkscrisis had ik nooit iets gemerkt.
Vanzelfsprekend hadden zij wel eens hun dingetjes, zoals iedereen die lang samen is die heeft. Maar waar mijn lief en ik er stevig op los kunnen kibbelen, zijn zij juist van het harmoniemodel, wat maakt dat dingen al snel met de mantel der liefde werden bedekt. Zou dat hebben meegespeeld? Waren ze niet uit elkaar gegroeid als ze het wat vaker hadden laten knetteren? Had het uitgemaakt als ze wel in staat waren geweest om vuur en gal te spuwen en regelmatig met elkaar in conclaaf waren gegaan?
Behalve verbijsterd ben ik ook verdrietig. Want ik besef onmiddellijk dat dit het einde is van dat kwartet waar ik zo aan gehecht was. De dagen na het nieuws blijf ik maar door het fotoalbum op mijn telefoon scrollen. Al die etentjes, uitjes, weekenden weg zullen geen vervolg krijgen.
Ik merk aan alles dat ze hun vrienden hebben verdeeld. Wij gaan met haar mee. Met hem probeer ik contact te zoeken maar vang steeds bot. Het verdriet is volgens mijn vriendin te vers, hij is er nog niet aan toe om het met iedereen te delen.
Loyaliteit
Wie de illusie heeft dat je na een scheiding met beide partijen bevriend kunt blijven, komt bedrogen uit. Als de vrienden zelf al niet een keuze hebben gemaakt, dwingen ze jou te kiezen. Misschien niet eens zo direct maar de ervaring leert dat het niet op prijs gesteld wordt om ook contact met de ander te houden, zeker niet door de meest kwetsbare van de twee. Daar kwam ook mijn vriendin Mirjam door schade en schande achter.
‘’Toen mijn zus werd verlaten door haar vrouw waren mijn man en ik echt in de rouw,” vertelt Mirjam. “Mijn zusje ging kapot van verdriet, haar hart was in stukken uit elkaar gespat. We waren altijd heel hecht geweest, dus ik trok me haar leed enorm aan en probeerde er voor haar te zijn daar waar ik kon.” Los van de zorgen die Mirjam had om haar zus – ze is vaak ziek van de vraag geweest of ze ooit weer de oude zou worden – voelde de breuk ook als een groot verlies voor haar en haar man. “Mijn zus en haar vrouw waren samen een sterk element geweest in ons gezinsleven. We gingen iedere zomer met elkaar naar Portugal, ze waren gek op onze kinderen.” Ook zij vieren waren een heel goed setje. “Ik hield echt van haar, en ook mijn man en mijn schoonzusje klikten heel goed. Zij hoorde bij ons, we konden ons niet voorstellen dat ze uit ons leven zou verdwijnen.” Dus probeerden ze aangelijnd te blijven, door af en toe te bellen, of een kop thee met haar te drinken in de stad. “Mijn zus trok dat absoluut niet. Hoeveel aandacht ik ook aan haar en haar liefdesverdriet besteedde, de gedachte dat ik of mijn man ook maar met haar ex zouden appen, vond ze onverdraaglijk. Mijn zus eiste honderd procent loyaliteit.” Mirjam koos logischerwijs voor haar zusje en zette het contact met haar ex even in de ijskast. “We begrepen het ook wel. Ze was bang dat wij meer zouden weten dan zij, dat we dingen zouden horen over haar nieuwe liefde bijvoorbeeld. Jaren later, toen mijn zus inmiddels al lang en breed weer samenwoonde met een nieuwe verkering, hebben wij weer eens met onze voormalige schoonzus gegeten. Maar zelfs toen werd mijn zus woedend toen ze dat hoorde.”
Nieuwe start
Contact houden met een stel dat uit elkaar gaat is niet zonder risico op een breuk met beiden, ervaarde Babette. “Toen wij tijdelijk in Singapore woonden en onze beste vrienden uit Den Haag uit elkaar dreigden te gaan, voelden we ons zo rot dat we niet dicht in de buurt waren om hen te steunen dat we bijna failliet gingen aan de telefoonrekening; het was nog voor je kosteloos kon bellen via what’sapp.” Om de beurt hingen ze dan weer met hem, dan weer met haar aan de lijn. Slapeloze nachten heeft het ze gekost, en uiteindelijk ook de vriendschap met alle twee. “Toen ze weer bij elkaar kwamen, bleek dat ze onze coaching en bijstand hadden ervaren als impertinent. Waarom precies, is ons nooit helemaal duidelijk geworden. Misschien schaamden ze zich achteraf voor alles wat ze met ons hadden gedeeld. Misschien hadden wij af en toe te driftig ingestemd met hun geklaag als hij het over haar als aandachttrekkend zeikwijf had of zij over hem als egoïstische klootzak. Misschien waren we te eerlijk geweest. Hoe dan ook, dat je het nooit goed kunt doen is me wel duidelijk.”
Behalve dat het intens treurig is als je dierbaren uit elkaar gaan, kan het ook confronterend zijn voor je eigen relatie. Zeker als je min of meer in dezelfde fase van het leven verkeert. Zoals we zo’n jaar of 25 terug allemaal in een huwelijksgolf verkeerden, waar je iedere weekend op een bruiloft op kon komen draven, hebben scheidingen ook de neiging elkaar op te volgen. Waar trouwen besmettelijk is, zijn echtscheidingen dat ook. Dat is zelfs wetenschappelijk bewezen.
De Amerikaanse universiteiten van Brown, Harvard en San Diego deden onderzoek naar het aanstekelijke effect van echtscheidingen. Wat blijkt: als iemand uit je vriendenkring gaat scheiden, ben je maar liefst 75% meer geneigd om dit voorbeeld te volgen. Hoe meer van je vrienden gaan scheiden, hoe groter dit percentage wordt.
Goede vrienden vergelijken zich met elkaar. Als een stel waarvan je dacht dat het gelukkig was onverwacht uit elkaar gaat, wordt het onvoorstelbare blijkbaar een optie.
Mijn vriendin Elisah: “Via de basisschool van onze kinderen hadden mijn man en ik een vast setje vrienden. We vormden zo’n groep die met elkaar op wintersport ging, samengebracht door de vriendschappen van onze kinderen. Inmiddels hebben al onze kinderen eindexamen gedaan, de meeste studeren en wonen niet meer thuis. We zitten allemaal in een heel andere fase van ons leven. De afgelopen anderhalf jaar zijn twee van de zes stellen uit elkaar gegaan. Een van die vrouwen is er slecht aan toe maar die ander is aan een nieuw hoofdstuk begonnen en helemaal opgebloeid. Ze woont met haar nieuwe vriend op een woonboot buiten de stad en geeft ongeveer licht van geluk.” Die scheidingen hebben wat losgemaakt in haar eigen hoofd en hart. “Waarom zou je jezelf niet een nieuwe start gunnen? Mijn man ik zijn goed in de context van ons gezin. Maar nu de kinderen hun eigen leven hebben en ook in onze vriendenkring van alles aan het schuiven is, is de vanzelfsprekendheid op losse schroeven komen te staan. We zijn goede vrienden maar niet meer hele gepassioneerde geliefden. Hij weet dat dit me bezighoudt maar heeft zelf geen twijfel. Dat maakt dat ik ook niet helemaal verder kom.” Elisah is niet verliefd op een ander en voelt geen acute drang om uit elkaar te gaan, maar: “Als ik eerlijk ben, wacht ik misschien op een externe kracht die de situatie forceert.”
Geklungel en gemis
Het stomme toeval wilde dat ik in de dagen voor mijn vriendin me belde met het slechte nieuws over de scheiding, ik net een podcast had opgenomen met relatietherapeut Joey Steur. Daarin spraken we over het verschil tussen de partnerrelatie en de ouderrelatie. In het eerste ben je samen de geliefden, het stel dat je ook was voor je kinderen kreeg. In het tweede geval vorm je met elkaar de pijlers onder het gezin. In de jaren dat de kinderen klein zijn is de focus vooral gericht op de ouderrelatie. Alle aandacht die er is voor de kinderen kan roofbouw plegen op de aandacht voor elkaar. Zeker als je daarnaast alle twee een baan hebt en nog een beetje je best wil doen voor een sociaal leven buiten het gezin, dreigt de partnerrelatie in die jaren wel eens leeg te lopen, zegt Joey Steur. Als partners zo slim zijn om in therapie te gaan en bij Joey op de bank terechtkomen, blijkt vaak dat de band zo plat als een dubbeltje is geworden. Als de kinderen ouder zijn, minder praktische zorg nodig hebben of zelfs het huis uit zijn, dan valt pas op dat de partnerrelatie ernstig tekort is gekomen. Dat verklaart het scheiden op latere leeftijd, na een lang huwelijk.
Ook mijn vriendin Myra gaat uit elkaar nu haar laatste kind het diploma zo goed als binnen heeft geharkt. “Het was daarvoor een gedachte die ik niet toe kon laten. Ons gezin vroeg zoveel aandacht, ik kon het me gewoon niet permitteren om uit elkaar te gaan. Ik durfde het de kinderen niet aan te doen maar eigenlijk mezelf ook niet, omdat ik me niet voor kon stellen hoe ik dat praktisch en financieel had moeten regelen. Nu de kinderen op eigen benen staan, merk ik dat ik behoefte heb om mezelf weer wat meer te gunnen.” Ze vertelt het me met rode konen tijdens een lunch. Hoewel ik Myra ergens bewonder om haar sprong in het diepe, die haar zichtbaar goed doet, fiets ik toch een beetje droef naar huis. Ik had weliswaar geen innige band met haar man, maar ik knap er toch niet van op dat de zoveelste lange relatie is gestrand. Is dan niets meer heilig?
Als ik mijn eigen man thuis tref, met wie ik bijna een kwart eeuw samen ben, tel ik mijn zegeningen. Een nieuw hoofdstuk op een woonboot buiten de stad klinkt misschien opwindend, maar ik associeer een scheiding vooralsnog vooral met ongemak, geklungel en gemis. Er is in deze levensfase al genoeg om afscheid van te nemen.
TEKST: Esther Goedegebuure
